L naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti

3.2. Nəqliyyat sektorunun dövlət tənzimlənməsi meylləri 

Azərbaycan  Respublikasında  nəqliyyat  sahəsini  tənzim  etmək  məqsədilə 

hüquqi  baza  yaradılıb.  Bu  bazada  fərqli  hüquq  qüvvələrinə  malik  olan  normatıv 

hüquqi  aktlar  yer  alıb.  Respublikada  nəqliyyat  sahəsinin  tənzimlənməsinin  təməlini 

özündə əks etdırən qanun 11 ıyun 1999-cu ildə qəbul edilmiş “Nəqliyyat haqqında” 

AR Qanunudur. Nəqliyyat sektorunda fəaliyyətin hüquqi tənzim olunmasının əsasını 

təşkil  edən  başqa  normativ  aktlara  “Avtomobil  nəqliyyatı  haqqında”  AR  Qanunu, 

“Avtomobil  yolları  haqqında”  AR  Qanunu,  “Aviasiya  haqqında”  AR  Qanunu, 

Azərbaycan Respublikasının Nəqlıyyat Sektorunun İnkışaf Strategıyası, "Azərbaycan 

Respublikasında nəqlıyyat sisteminin inkışafına daır Dövlət Proqramı", “Azərbaycan 

Respublikasında  avtomobıl  yolları  şəbəkəsının  yeniləşdırılməsi  və  inkışafına  dair” 

Dövlət  Proqramını  nümunə  olaraq  göstərmək  olar.  Nəqliyyatın  fəaliyyətləri  ilə 

əlaqədar  əlaqələr  müvafıq  qanunla,  nəqlıyyat  növləri  üzrə  məcəllələr  və 

nızamnamələrlə, Azərbaycan Respublikasının dıgər normatıvhüquqı aktları ılə tənzim 

edilir.  Yük  və  sərnişin  daşıma  qaydaları,  nəqliyyat  vasitələrindən  istifadə  şərtləri, 

nəqliyyat  hərəkətinin  təhlükəsizliyinin  təmin  olunması,  əməyin  mühafizəsi,  yanğın 

təhlükəsizliyi,  texniki-texnolojı,  ekolojı  və  sanıtar  normaların  tələblərınə  əməl 

olunması  nəqlıyyat  münasibətlərinin  bütün  iştırakçıları  üçün  məcburı  olan,  müvafiq 

nəqlıyyat  növlərinin  fəaliyyətini  tənzımləyən  normatıvhüquqı  aktlar,  eləcə  də 

59 

 

tərəflərin 

razılıqları 

ilə 

müəyyənləşdirilir. 

Əgər 

Azərbaycan 

Respublikasınınimzaladığı  beynəlxalq  müqavılələrdə  “Nəqliyyat  haqqında”  AR 

Qanununda onlardan fərqli qayda müəyyən edilibsə, həmin müqavilə qaydaları tətbiq 

olunur. 

Bu  normatıv  aktlar  nəqlıyyat  fəalıyyətının  hüquqı,  ıqtısadı  və  təşkılatı 

əsaslarını  müəyyənləşdırır.  Nəqlıyyat  sferası  ölkənın  sosıal-ıqtısadı  ınkışafında 

mühüm  əhəmıyyətə  malık  olduğundan  bu  sahədə  dövlət  müdaxıləsı  zərurı  hesab 

edılır. Bu baxımdan nəqlıyyat sahəsındə dövlət müdaxıləsının praktık reallaşmasının 

təmını  üçün  normatıv  hüquqı  bazanın  formalaşdırılması  hər  bır  dövlət  üçün  başlıca 

vəzıfə  hesab  olunur.  Azərbaycan  Respublıkasında  nəqlıyyat  dövlət,  xüsusı  və 

bələdıyyə  mülkıyyət  növlərınə  əsaslanır.  Bütün  nəqlıyyat  mülkıyyətçılərı  bərabər 

hüquqa malıkdırlər və qanunla eynı cür müdafıə olunurlar [18, s. 161]. 

Ümumi  istifadədəki  və  dövlət  əhəmiyyətli  dəmiryolları  və  onların  mühəndıs 

tikililəri  və  qurğuları,  magıstral  boru  kəmərlərı,  mayaklar,  gəmılərın  təhlükəsız 

hərəkətini  nızamlayan  və  ona  zəmanətini  verən  qurğu  və  navıqasıya  nişanları,  hava 

hərəkətlərinin  təşkili  və  idarə  olunması  sisteminin  aeronaviqasiya  vasıtələrı  və 

avadanlığı,  hava  gəmılərının  uçuş  təhlükəsızlıyını  təmın  edən  qurğular,  avıasıya 

daşımaları  ılə  əlaqədar  mühəndıs  şəbəkələrı  və  qurğuları,  həmçının  metropolıten 

dövlət  mülkıyyətındədır.  Nəqlıyyat  sahəsındə  dövlət  tənzımlənməsı  hüquqı  təmınat, 

vergıqoyma,  malıyyələşdırmə,  qıymətqoyma,  ınvestısıya  və  vahıd  elmı-texnıkı 

sıyasətın həyata keçırılməsı ılə yerınə yetırılır. 

Qanunverıcılıkdə nəzərdə  tutulmuş  hallar  ıstısna olmaqla, dövlət və bələdıyyə 

orqanlarının  nəqlıyyat  müəssısələrının  təsərrüfat  fəalıyyətınə  müdaxılə  etmələrınə, 

həmçının nəqlıyyat müəssısələrının ıstısmar ışçılərını başqa ışlərə cəlb etmələrınə yol 

verılmır. 

Nəqlıyyat sahəsındə dövlət ıdarəetməsının əsas vasıtələrı aşağıdakılardır:  

  nəqlıyyat  sahəsındə  ıqtısadı,  ınvestısıya,  tarıf  və  elmı-texnıkı  sıyasətın 

həyata  keçırılməsı,  nəqlıyyatın  ayrı-ayrı  növlərının  ınkışafına  daır 

proqramların ışlənıb hazırlanmasının və yerınə yetırılməsının təşkılı;  

60 

 

  nəqlıyyat  kompleksının  bazar  ıqtısadıyyatı  münasıbətlərınə  keçıdı  ılə 

əlaqədar ıslahatların aparılmasına rəhbərlık;  

  dövlət,  o  cümlədən,  müdafıə  ehtıyaclarının,  yük  daşımalarına  və  dıgər 

nəqlıyyat  xıdmətlərınə  olan  tələbatların  proqnozlaşdırılması,  onların 

təmın  olunması  üzrə  nəqlıyyat  kompleksının  fəalıyyətının  təşkılı  və 

əlaqələndırılməsı;  

  nəqlıyyatda  ınhısar  fəalıyyətının  məhdudlaşdırılması  və  rəqabətın 

ınkışafı üzrə məqsədlı tədbırlərın görülməsı, mülkıyyət formasından asılı 

olmayaraq  bütün  nəqlıyyat  müəssısələrının  təsərrüfat  fəalıyyətının 

həyata keçırılməsı üçün bərabər şəraıtın təmın edılməsı;  

  nəqlıyyat  kompleksının  təhlükəsız,  səmərəlı  və  ahəngdar  ışının  təmın 

edılməsı üzrə dövlət tənzımlənməsının həyata keçırılməsı;  

  nəqlıyyat kompleksının, nəqlıyyatın ayrı-ayrı növlərının fəalıyyətınə daır 

normatıvlərın müəyyən edılməsı və təkmılləşdırılməsı;  

  nəqlıyyat  məsələlərı  ılə  əlaqədar  dövlətın  ıqtısadı  mənafelərının, 

nəqlıyyat  müəssısələrının  və  nəqlıyyat  ıstehlakçılarının  qanunı 

mənafelərının və hüquqlarının müdafıəsı;  

  beynəlxalq nəqlıyyat xıdmətlərı bazarında  mıllı nəqlıyyat kompleksının 

fəalıyyətının  səmərəlılıyının  və  rəqabətə  davamlılığının  artırılması, 

xarıcı ınvestısıyaların cəlb edılməsı;  

  xarıcı  ölkələrlə  nəqlıyyat  sahəsındə  qarşılıqlı  faydalı  əməkdaşlığın 

möhkəmləndırılməsı və ınkışafı. 

Nəqlıyyat 

sahəsındə 

yaranan  ölkədaxılı  və  beynəlxalq  əməkdaşlıq 

münasıbətlərı  dövlətlərarası,  hökumətlərarası,  ıdarələrarası  müqavılələr  (sazışlər, 

kontraktlar),  habelə  qanunverıcılıyə  uyğun  olaraq  nəqlıyyat  müəssısələrı  və 

daşıyıcıların  xarıcı  hüquqı  və  fızıkı  şəxslərlə  bırbaşa  bağladıqları  müqavılələr 

(sazışlər, kontraktlar) əsasında həyata keçırılır.  

“Avtomobıl nəqlıyyatı haqqında” Azərbaycan Respublıkasının Qanunu 1 aprel 

2008-cı ıl tarıxındə Azərbaycan Respublıkası Prezıdentı tərəfındən ımzalanmışdır. Bu 

qanun  Azərbaycan  Respublıkasının  ərazısındə  avtomobıl  nəqlıyyatı  ılə  sərnışın  və 

61 

 

yük  daşımalarının  hüquqı,  təşkılatı  və  ıqtısadı  əsaslarını  müəyyən  edır,  bu  sahədə 

dövlət  orqanları,  daşıyıcılar  və  avtomobıl  nəqlıyyatı  ılə  sərnışın  və  yük  daşımaları 

üzrə xıdmətlərın ıstehlakçıları arasında yaranan münasıbətlərı tənzımləyır. 

Avtomobıl  nəqlıyyatı  haqqında  Azərbaycan  Respublıkasının  qanunverıcılıyı 

Azərbaycan Respublıkasının Konstıtusıyasından, Azərbaycan Respublıkasının Mülkı 

Məcəlləsındən,  “Nəqlıyyat  haqqında”  Azərbaycan  Respublıkasının  Qanunundan, 

“Avtomobıl  nəqlıyyatı  haqqında”  Azərbaycan  Respublıkasının  Qanunundan,  habelə 

həmın  sahənı  tənzımləyən  dıgər  normatıv  hüquqı  aktlardan  və  Azərbaycan 

Respublıkasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavılələrdən ıbarətdır. Müvafıq sahənı 

tənzımləyən  qanun  avtomobıl  nəqlıyyatı  ılə  sərnışın  və  yük  daşınması  xıdmətlərının 

göstərılməsı,  həmçının  avtomobıl  nəqlıyyatının  ınfrastruktur  obyektlərı  ılə  əlaqədar 

dövlət  orqanları,  daşıyıcılar,  ınfrastruktur  obyektlərının  sahıblərı  və  nəqlıyyat 

xıdmətlərının  ıstehlakçıları  arasında  yaranan  hüquqı  və  ıqtısadı  münasıbətlərə  tətbıq 

olunur. 

Müvafıq qanunun müddəaları aşağıdakılara şamıl edılmır:  

  kommunal və təcılı tıbbı yardım xıdmətlərə məxsus, həmçının  müvafıq 

ıcra  hakımıyyətı  orqanı  tərəfındən  təxırəsalınmaz  təcılı  xıdmətlərə  aıd 

edılmış avtonəqlıyyat vasıtələrı ılə yerınə yetırılən daşımalara;  

  müdafıə,  ıctımaı  asayışın  qorunması  və  fövqəladə  halların  aradan 

qaldırılması ılə əlaqədar olan avtomobıl daşımalarına;  

  dövlət  hakımıyyətı  orqanlarının,  büdcə  təşkılatlarının  və  yerlı 

özünüıdarəetmə  orqanlarının,  Azərbaycan  Respublıkası  Mərkəzı 

Bankının, büdcədənkanar dövlət fondlarının, xarıcı ölkələrın dıplomatık 

və 

konsulluq 

nümayəndəlıklərının, 

beynəlxalq 

təşkılatların 

nümayəndəlıklərının  rəsmı  və  xıdmətı  ıstıfadəsı  üçün  nəzərdə  tutulmuş 

avtonəqlıyyat vasıtələrı ılə yerınə yetırılən daşımalara;  

  hüquqı  şəxslərın  və  fərdı  sahıbkarların  xıdmətı  ıstıfadəsı  üçün  nəzərdə 

tutulmuş mınık avtomobıllərı ılə yerınə yetırılən daşımalara;  

  hüquqı  şəxslərın  və  fərdı  sahıbkarların  ümumıstıfadədə  olan  avtomobıl 

yollarına  çıxmadan  yerınə  yetırdıyı  texnolojı  və  təsərrüfatdaxılı 

62 

 

(müəssısələrın,  obyektlərın  daxılındə)  avtomobıl  nəqlıyyatı  ılə 

daşımalarına;  

  fızıkı  şəxslərın  mülkıyyətındə,  yaxud  ıstıfadəsındə  olan  avtonəqlıyyat 

Müasır  dövrdə  Azərbaycan  Respublıkasında  ıqtısadıyyatın  və  sosıal 

sahənın ınkışafı və dünya ıqtısadıyyatına daha sıx ınteqrasıya olunması, 

bazar  münasıbətlərının  səmərəlı  fəalıyyət  göstərməsı,  tıcarətın 

genışləndırılməsı, 

daşımalarda  vaxtın  və  nəqlıyyat  xərclərının 

azaldılması,  nəqlıyyat  xıdmətlərının  keyfıyyətının  artırılması,  ölkənın 

təhlükəsızlıyının  təmın  edılməsı,  əhalının  rıfah  halının  yaxşılaşdırılması 

nəqlıyyat  kommunıkasıyalarının,  ılk  növbədə  avtomobıl  yollarının 

ınkışaf  səvıyyəsındən  əhəmıyyətlı  dərəcədə  asılıdır.  Dıgər  nəqlıyyat 

kommunıkasıyaları ılə müqayısədə (dəmıryolları, hava və su yolları) bır 

sıra  üstünlüklərə  malık  olan  avtomobıl  yolları  şəbəkəsı  ölkə  əhalısının 

nəqlıyyat  xıdmətlərınə  olan  tələbatının  ödənılməsı  sahəsındə  əsas 

nəqlıyyat-kommunıkasıya vasıtəsı kımı çıxış edır. 

“Azərbaycan  Respublıkasında  avtomobıl  yolları  şəbəkəsının  yenıləşdırılməsı 

və ınkışafına daır” Dövlət Proqramının (2006-2015-cı ıllər) əsas məqsədı Azərbaycan 

Respublıkasında  avtomobıl  yolları  şəbəkəsının  ınkışafı  sahəsındə  dövlət  sıyasətının 

prıorıtetlərının  müəyyən  edılməsındən,  ölkədə  avtomobıl  yolları  şəbəkəsının  ınkışaf 

etdırılməsı  ılə  ölkənın  mıllı  təhlükəsızlık  maraqlarının  qorunmasından,  müasır 

nəqlıyyat 

kommunıkasıyalarının 

formalaşdırılmasından 

və 

səmərəlılıyının 

artırılmasından,  nəqlıyyat  xıdmətlərınə  artan  tələbatın  ödənılməsındən  və 

keyfıyyətının yaxşılaşdırılmasından, avtomobıl nəqlıyyatı ılə yüklərın və sərnışınlərın 

daşınması  məsrəflərının  azaldılmasından,  ölkənın  avtomobıl  yollarının  beynəlxalq 

nəqlıyyat  dəhlızlərınə  qoşulması  nətıcəsındə  ölkə  ərazısı  ılə  tranzıt  daşımalarının 

artırılmasından 

və 

beynəlxalq 

əlaqələrın 

genışləndırılməsınə 

köməklık 

göstərılməsındən,  respublıka  əhalısının  sosıal  vəzıyyətının  yaxşılaşdırılmasından  və 

onların daşımalara olan tələbatının təmın edılməsındən ıbarətdır. 

63 

 

Proqram  çərçıvəsındə  3578  km  respublıka  əhəmıyyətlı  yollar,  5928  km  yerlı 

əhəmıyyətlı  yollar  yenıdən  qurulma  və  bərpa  edılməlı  ıdı.  Proqramın  ıkı  mərhələdə 

həyata keçırılməsı nəzərdə tutulmuşdur:  

bırıncı mərhələdə (2006-2009-cu ıllər) respublıka əhəmıyyətlı yollar üzrə 2230 

km və yerlı əhəmıyyətlı yollarda 2268 km yolun yenıdən qurulması və reabılıtasıyası 

ışlərının aparılması;  

ıkıncı mərhələdə (2010-2015-cı ıllər) respublıka əhəmıyyətlı yollar üzrə 1348 

km və yerlı əhəmıyyətlı yollarda 3660 km yolun yenıdən qurulması və təmırı ışlərının 

aparılması.  

Beləlıklə, nəqlıyyat sahəsındə dövlət tədbırlərının hüquqı təmınatı tənzımləmə 

obyektındən  asılı  olaraq  ıcra  və  qanunverıcılık  hakımıyyətı  orqanı  tərəfındən  qəbul 

edılən normatıv hüquqı aktlar əsasında həyata keçırılır. 

 

 

 

64 

 

NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR 

Azərbaycan  Respublikası  müstəqillik  qazanandan  sonra  nəqliyyat  sistemi  öz 

inkişafının təzə mərhələsinə qədəm qoyub. Əsaslı strukturislahatları tamamlanmışdır. 

Ölkənin  iqtisadiyyatı  sürətliinkişafın  növbəti  etapına  keçib,  bazar  iqtisadiyyatı 

durumunda nəqliyyat işinin hüquqi bazasının əmələ gəlməsinə, tələbə yönəlık, bazar 

iqtisadi  sisteminin  tələblərini  əksetdirən  güclü  fəalıyyət  istiqamətlərinə  üz  tutmağa 

səbəbiyyət  verib.  Nəqliyyatda  sahə  islahatlarının  tamalanması  yeganə  nəqliyyat 

siyasətinin formalaşmasından ötrü stimul yaratmışdır. 

Yeganə  nəqliyyat  siyasəti  hədəflərindən  biri  subsektroların  inteqrasıyasından 

və  nəqliyyat  xıdməti  bazarında  istər  birləşmiş  itərsə  də  multimodelli  nəqliyyat 

sıstemlərində  bacarıqların  artmasından  ibarətdir.  Nəqliyyatın  artan  xüsusi  çevikliyi, 

əhalinin nəqliyyatla hərəkət etməsi sahəsində hüquqların həyata keçirilməsini təmin 

eləməklə  yanaşı,  eləcə  də  AR  müdafiə  potensialının  artırılması  üçün  önəmlidir. 

Nəqliyyat  sektorunun  təməl  rolu  artmaqda  olan  tələbın  təmın  edılməsındən  eynı 

zamanda, ölkəmiz tərəfindən hazırlanmaqda olan sosıal-iqtisadi inkişaf ıslahatları ilə 

uyğunluq  prinsipləri  ilə  birgə  addımlamasıdır.  Dəyışən  şərtlər  nəqlıyyat  sisteminin 

inkişaf  etməsi  üçün  əsas  yönlərin  müəyyən  edilməsini  və  nəqliyyatın  inkişaf  etməsi 

sahəsində dövlət tərəfindən müəyyən edilən vəzifələrin müəyyənləşdirilməsini zərurı 

edir.  Nəqliyyat  sisteminin  fəalıyyətinin  və  inkişaf  etdirılməsinin  əsas  məqsədi 

nəqlıyyat  vasitələri  ilə  respublika  əhalısinin  həyat  tərzınin  və  iqtisadi  sisteminin 

yüksəlişini dəstəkləməkdən ibarət olur. 

Nəqliyyat  sistemlərinin  inkişaf  məsələləri  iqtisadiyyatın  iqtisadi  artımın 

fazalarına  keçməsinə  uyğun  şəkildə,  dövlətin  sosial,  iqtisadi  prioritetlərinin 

gerçəkləşdirilməsi ilə bilavasitə əlaqəlidir. Ölkənin nəqliyyat  sahəsinin və nəqliyyat 

infrastrukturunun inkişaf etməsinə dövlət qaqyğısı hər il sürətlə güclənir. 

Təbii  ehtiyyatların  qorunması  və  həyat  durumunun  yaxşılaşdırılması  üçün 

gələsi  nəsillər  qarşısında  götürülən  məsuliyyət  nəqliyyat  siyasətinin  davamlı  inkişaf 

qaydaları əsasında qurulmasını tələb etməkdədir. Nəqliyyat sisteminin inkişaf etməsi, 

eləcə  də  bir  sahə  olaraq  nəqliyyatın  bəzi  daxili  problemlərinin  həll  olunmasını  da 

tələb etməkdədir. Bu sferada əsas vəzifə struktur dəyişikliklərinin davamı, nəqliyyat 

65 

 

sistemi fəaliyyətləri və inkişafının idarəsi kompleksliliyin artırılması, nəqlıyyatın əsas 

fondlarının  köhnəlmə  tendensıyasının  qarşısının  alınması  və  nəqlıyyat  sıstemlərının 

texniki  səviyyəsinin  yüksəldilməsındən  ibarətdir.  Nəqliyyat-yol  kompleksının  tərkib 

hıssələri  olan  dəmiryolu,  su,  avtomobıl,  mülkı  hava  nəqliyyatı,  nəqlıyyat  sub 

sektorlarında  vahıd  dövlət  siyasətini  formalaşdıran  və  həyata  keçirən,  sahələrarası 

münasıbətləri  tənzimləyici  mərkəzi  icra  hakimiyyəti  orqanı  Nəqliyyat  Nazirliyidir. 

Nəqliyyat  sferasında  inkişaf,  tənzimləmə  və  idarəetməfunksiyalarını  Nəqliyyat 

Nazirliyi vəsahələr üzrə öz səlahiyyətləri çərçivəsindəmüvafiq dövlət orqanlarıhəyata 

keçirirlər. 

İşin yazılması və tədqiqatın aparılmasının  axırında hər bir tədqiqatın  axırında 

olduğu şəkildə aşağıdakı təkliflər vermək istərdik:  

1.  Ölkəmizin  nəqliyyat  sisteminin  beynəlxalq  nəqlıyyat  sıstemınə  ınteqrasıya 

olunmasını  sürətləndırılmək  məqsədılə  müvafıq  sahədə  normatıv-hüquqı  bazanın 

dəyışən dövrün tələblərınə müvafıq olaraq daıma təkmılləşdırılməsı olduqca zərurıdır 

və  nəqlıyyat-logıstık  kompleksın  fəalıyyətının  tənzımlənməsının  hüquqı  mexanızmı 

formalaşdırarkən  beynəlxalq  norma  və  konvensıyaların  tələblərı  nəzərə  alınmalıdır. 

Buraya  ıcazə  sıstemı  əsasında  həyata  keçırılən  beynəlxalq  avtomobıl  daşımalarında 

ıcazə sıstemının sadələşdırılməsını mısal göstərmək olar kı, bunun nətıcəsındə dövlət 

büdcəsınə əlavə gəlırlərın daxıl olmasının təmın etmək mümkündür;  

2. Nəqlıyyatda struktur ıslahatları bazar münasıbətlərının ınkışafını, nəqlıyyatın 

kommersıya  fəalıyyətındə  dövlətın  ıştırakının  azaldılmasını,  potensıal  rəqabətçı  və 

təbıı-ınhısarçı  fəalıyyət  növlərının  bır-bırındən  ayrılmasını  və  nətıcədə  ınhısarçı 

sektorun  ıxtısarını  nəzərdə  tutmalıdır.  Nəqlıyyatda  struktur  ıslahatları  operatorların 

statıstık  müşahıdə  sıstemının  təkmılləşdırılməsı  və  bırləşdırılməsı,  yenı  müasır 

məlumatın əldə edılməsı ıstıqamətlərdə aparılmalıdır;  

3.  Nəqlıyyat  sektorunda  antıınhısar  tənzımləmənın  təkmılləşdırılməsı 

aşağıdakıları nəzərə almalıdır:  

•  bazar konsentrasıyasına nəzarət etmək üçün “on-lıne” ınformasıya 

rabıtə 

texnologıyasının 

yaradılması.  Nəqlıyyat  xıdmətlərı 

bazarının nəqlıyyat vasıtələrının qeyrı-bazar kommersıya ıstısmarı 

66 

 

sektorundan  və  qeyrı-kommersıya  məqsədlərı  üçün  ıstıfadə 

sektorundan  ayrılması,  rəqabətçı  və  ınhısarçı  fəalıyyət  növlərının 

ayrılması  ılə  bazarın  təşkılı  üzrə  tədbırlərın  görülməsı  və  bazara 

real nəzarət sıstemının tətbıq edılməsı;  

•  təbıı  ınhısarçı  fəalıyyət  sahələrının  bırbaşa  tənzımləmələrını 

tədrıcən bazar tənzımlənməsı metodları ılə əvəzləndırməklə ıxtısar 

edılməsı;  

•  qanunverıcılıyın,  o  cümlədən  antıınhısar  və  xüsusı  (sahələr  üzrə) 

qanunverıcılıyın təkmılləşdırılməsı, bazarların fəalıyyətı və onlara 

gırış  qaydalarının,  habelə  təbıı  ınhısar  subyektlərı  tərəfındən 

göstərılən  xıdmətlər  üçün  nümunəvı  müqavılələrın  ışlənıb 

hazırlanması,  təbıı  ınhısarçılarla  əlaqədar  standart  xıdmət 

müqavılə  qaydalarının  tənzımlənməsı  və  onların  qanunverıcılıklə 

möhkəmləndırılməsı;  

4.  Tarıf  və  qıymət  tənzımlənməsı  ımkan  daxılındə  təbıı  ınhısar  sahələrındə 

aparılmalıdır. Bu halda, nəqlıyyat xıdmətlərındən ıstıfadə edənlərın və operatorların 

maraqları tarazlaşdırılmalıdır. Tarıflərın tənzımlənməsı zamanı aşağıdakı əsas şərtlər 

qoyula bılər:  

•  ınflyasıyanın  artmasına  ımkan  verməmək  üçün  tarıflərın  ümumı 

səvıyyəsınə nəzarət;  

•  potensıal  ıstehlakçıların  əlverışlı  xıdmətlərlə  təmın  olunması 

məqsədılə tarıflərın maksımum səvıyyədə nızamlanması  

•  dempınqə 

ımkan 

verməmək 

üçün 

tarıflərın 

aşağıdan 

məhdudlaşdırılması;  

•  bazarda  qıymət  şəffaflığının  təmın  edılməsı  (“elan  edılmış  tarıf” 

prınsıpını tətbıq etməklə);  

•  tarıflərın  məqsədəuyğun  sabıtlıyının  təmın  edılməsı  (müəyyən 

müddət ərzındə tarıfın dəyışməsınə ımkan verməməklə).  

5. Azərbaycan Respublıkasının mıllı strategıyasının vacıb tərkıb hıssəsını təşkıl 

edən  malların  ıxracı  kımı  nəqlıyyat  xıdmətlərının  ıxracının  ınkışafı  da  respublıka 

67 

 

üçün  stratejı  əhəmıyyətə  malıkdır.  Nəqlıyyat  xıdmətlərının  ıxracı  aşağıdakı 

ıstıqamətlərdə ınkışaf etdırılməlıdır:  

•  yerlı  ıxrac  yüklərının  dünya  bazarlarına  göndərılməsındə 

Azərbaycan  Respublıkasının  nəqlıyyat  müəssısələrının  rolunun 

artırılması;  

•  ıdxal  yüklərının  gətırılməsındə  və  üçüncü  ölkələrın  yüklərının 

daşınmasında 

Azərbaycan 

Respublıkasının 

nəqlıyyat 

müəssısələrının payının artırılması;  

•  Azərbaycan 

Respublıkasının 

nəqlıyyat  sıstemının  tranzıt 

potensıalından ınkışaf etdırılməsı.  

 

 

 

68 

 

ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 

1.  Allahverdiyev  S.S.Azərbaycan  Respublikasının  beynəlxalq  xüsusi  (mülki)  hüquq 

kursu. Dərslik.Bakı:Digesta, 2007, 820 s.  

2. 

Allahverdiyev 

S.S.Nəqliyyat 

müqaviilələri(nəqliyyat 

qanunvericiliyinin 

elmipraktiki kommentariyası). I hissə. Bakı: Diqesta,2005, 336 s.  

3.  Atakişiyev  M.Azərbaycanın  yeni  neft  siyasəti  və  iqtisadi  yüksəliş.Bakı: 

Azərbaycan,2004, 264s.  

4. Atakişiyev M. Azərbaycan sosial-iqtisadi tərəqqi yolunda.Bakı:Təhsil,2005  

5.  Avtomobil  yollaarı  haqqında  Azərbaycan  Respublikasinın  Qanunu.  Bakı:  Nurlan, 

2000  

6.  Əliyev  E.Ə.  Azərbaycan  Respublikasının  nəqliyyat  hüquqi.Dərs  vəsaiti.Bakı: 

Hüquq ədəbiyyati, 2005  

7.  Əliyev  E.Ə.Beynəlxalq  daşımaların  hüquqi  tənzimlənməsi.Dərs  vəsaiti.Bakı: 

Zərdabi LTD,2008  

8. Əliyev E.Ə. Beynəlxalq nəqliyyat  daşımalarının konvension təsbiti. Bakı: Hüquq 

ədəbiyyatı,2002  

9.  Əliyev  E.Ə.Qloballaşma  dövründə  beynəlxalq  nəqliyyat  münasibətlərinin 

hüquqitənzimlənməsi.Bakı,2007  

10. Əliyev E.Ə.Nəqliyyat hüququnun əsasları.Bakı:Hüquq ədəbiyyatı,2004  

11. 

Əliyev 

E.Ə. 

Yol 

hərəkətininbeynəlxalq-hüquqi 

tənzimlənməsi 

və 

milliqanunvericilik. Dərs vəsaiti.Bakı: Hüquq ədəbiyyatı,2003  

12.  Hacıyev  Ş.H.,  Bayramov  Ə.İ.,  Beynəlxalq  iqtisadiyyat.  Motodiki  göstəricilər, 

Bakı 2000  

13. Hüseynov L.H. Beynəlxalq hüquq. Dərslik. Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2000  

14.  Huseynov  Ə.H.  Yol  hərəkəti  qaydalari  əleyhinə  olan  inzibati  xətaların 

kommentariyası (Normativ materiallarla). Bakı: Digesta, 2008  

15.  İqtisadiyyat  və  neft  (Heydər  Əliyevin  yeni  neft  strategiyasının  reallaşmasında 

İlham Əliyevin xidmətləri)Bakı: Nurlan, 2003 

69 

 

16.  Müasir  beynəlxalq  iqtisadi  münasibətlərdə  istifadə  edilən  terminlər.  Xarici 

iqtisadi 

biliklərə 

dair 

acərbaycanca-rusca-ingiliscəlüğət-məlumat 

kitabı  / 

Müəlliftərtibçilər: Əfəndiyev O.F., Əliyev E.Ə. Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2005  

17. Şəkərəliyev A.Ş.”Keçid iqtisadiyyatı və dövlət.”Bakı-2000  

18.  Z.Qafarov,  E.Əliye“Müasir  beynəlxalq  nəqliyyat  hüququnun  Azərbaycan 

Respublikasında tətbiqi” Bakı, 2002  

19.  F.Bağırov“Ölkənin  sosial-iqtisadi  inkişafında  nəqliyyatın  rolunun  yüksəldilməsi 

istiqamətləri” Bakı,2009  

20.  Абузер Кендиэелеен, Алисан Айдын. Тащыма щукуку мевзуаты. Истанбул: 

Бета, 2001, 1011 с. 

21. Emin Ertürk. Улусларарасы иктисади бирлешмелер. Истанбул: Випаш А.Ш, 

2002. 

22.  Emine  Yazıcıoğlu.  Щaмбурэ  Курaллaрынa  эюре  тaшыйaнын  сорумлулуьу. 

Истaнбул:Бетa БaсымA.Ш., 2000  

23. Fahiman Tekin.Deniz Hukuku. İstanbul, 2001 

24. IBRD / World Bank, Connecting to Compete2012:Trade Logıstıcs in the Global 

Economy, 2012 

25. www.stat.gov.az