Laboratoriya ishi-4 Operatsion tizim tarkibi: ichki (o'rnatilgan) va tashqi (utilit-dasturlar). Operatsion tizim buyruqlari. Kompyuterning tashqi qurilmalarini boshqaruvchi dasturlar – drayverlar. Tarmoq operatsion tizimlari. Reja

Tizimli dasturiy ta'minot quyidagilarni bajarishga qaratilgan:

• 
  kompyuterning va kompyuterlar tarmog'ining ishonchli va samarali ishlashini ta'minlash;
  
• 
  kompyuter va kompyuterlar tarmog'i apparat qismining ishini tashkil qilish va profilaktika ishlarini bajarish.
  

Utilita turlari:

• 
  qattiq disk utilitalari;
  
• 
  qattiq diskni defragmentatsiya qiluvchi dasturlar;
  
• 
  diskni tekshirish - har-xil fayl yo'llarida va disk hududlarida zararlangan yoki noto'g'ri yozilgan va undagi bo'sh joylarni hosil qilish maqsadida so'nggi marotaba samarali tarzda fayllarni o'chirib tashlash;
  
• 
  diskni tozalash - vaqtinchalik fayllarni o'chirish, keraksiz fayllar, «savatchani» tozalash;
  
• 
  diskni belgilash - mantiqiy disklarni disklarga ajratish bo'lib, fayl tizimlarini turli hil holatlarga egaligida va OTni bir nechta har xil disklarda qabul qilish;
  
• 
  rezervli nusxalash - butun diskning rezervli va alohida fayllarning nusxasini yaratish, hosil bo'lgan fayllarni qayta tiklash;
  
• 
  diskni ixchamlash - qattiq disklarda fayllarni qabul qilish hajmini kattalashtirish uchun axborotlarni diskda ixchamlash;
  
• 
  reestrlar bilan ishlovchi utilitalar;
  
• 
  qurilmalarda monitoring o'tkazuvchi utilitalari;
  
• 
  qurilmalarni tekshiruvchi.
  

Shuni yodda saqlash kerakki, utilitalarning bir qismi OTning tarkibiga kiradi, boshqa qismi esa avtonom vazifalarni bajaradi. TDTning katta qismi OT tarkibiga kiradi. DTning umumiy qismi esa kompyuterning tarkibiga kiradi OTning dasturlar qismi va nazoratli testlovchi dasturlar DXQ yoki DDXQ (dasturlashgan doimiy xotira qurilmasi)da yozilgan bo'lib, tizimli plataga o'rnatilgan. DTning umumiy qismi avtonom dasturlarni tashkil etadi va alohida o'ringa ega.
Uskunaviy dasturiy ta'minot. Tizimli va dasturiy ta'minotni kompyuterda ishlab chiqish uchun uskunaviy muhit yordami bilan yuzaga keladi:

• 
  yuqori darajali translyatorlar tilli;
  
• 
  tahrirlash muhiti, yuklovchi va komponovka dasturlari;
  
• 
  assemblerlar va makroassemblerlar (mashinaga mo'ljallangan tillar)
  
• 
  otladchik mashina dasturlari;
  
• 
  dasturlash tizimlari.