Lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Tayanch so‘z va iboralar:
vegetativ-tomir distoniyasi sindromi, nevritlar, polinevritlar, pnevmosklyeroz, nekroz, syerroz, mutagen, konsyerogen, tyerotogen, narkotik. 30 5. TOKSIKOMETRIYA, ZARARLI MODDALARNING TA’SIR QILISH BOSQICHLARI VA ZONALARI 5.1. Toksikometriya haqida tushuncha Toksikologiyaning bu bo‘limi kimyoviy birikmalarning zaharliligini miqdoriy jihatdan aniqlaydi. Toksikometriyaning ahamiyati bugungi kunda amaliyotda ko‘pdan- ko‘p yangi kimyoviy moddalar tatbiq etilayotganligi sababli muhim ahamiyat kasb etmoqda. Toksikometriyaning asosiy vazifalari quyidagilar: 1. Yangi kimyoviy birikmalarning zaharliligini baholash. 2. Texnologik jarayonlarning zaharli chiqindilarni kamaytirish maqsadida ishlab chiqarishni o‘zgartirish bo‘yicha tavsiyalarni byera oladigan toksikologik haraktyeristikalari. 3. Ishlab chiqarish binolariga, apparatlarga, sanitar-texnik jihozlarga, jumladan tozalash inshootlariga va Shu bilan birga insonlarning shaxsiy himoya vositalariga bo‘lgan tabiiy texnik talablarni ishlab chiqish. 5.2. Asosiy toksikologik xususiyatlar Toksikometriyaning asosida - zaharli moddalarning turli muhitlarda ruxsat etilgan konsentratsiyalarini (REK) belgilash yotadi. Bu REKlar sanitar-nazoratning yuridik asosini tashkil etadi. REKni belgilashda moddalarning zararli ta’sirining chegarasi asos bo‘ladi. Ta’sirning chegarasi deb, tirik organizmning tashqi ta’siriga qaratilgan har qanday reaksiyasini emas, balki faqatgina organizmning fiziologik funksiyalari chegarasining o‘zgarishini, ya’ni gomeostaz doirasidan chetga chiqishi tushuniladi. Zararli ta’sir chegarasi deb, moddaning organizmda o‘zgarishlar yoki kasalliklar keltirib chiqara oladigan atrof-muhitdagi minimal konsentratsiyasi yoki dozasi tushuniladi. Uch xil ta’sir chegarasi mavjud: 1 martali ta’sir chegarasi (Lim ac ) - moddaning bir marta ta’sir qilganda organizmda ma’lum bir samarani yuzaga keltiradigan minimal (eng kam) konsentratsiyasidir (miqdoridir). Surunkali ta’sir chegarasi (Lim ch ) - moddaning organizmda yashirin patologik o‘zgarishlarni keltirib chiqaradigan eng kam miqdoridir. O‘ziga xos ta’sir chegarasi (Lim sp ) - moddaning alohida olingan organda o‘ziga xos (spesifik) o‘zgarishlarni keltirib chiqaradigan eng kam miqdoridir. Zararli moddaning ta’sir chegarasini amaliyotda aniqlash uchun biologik obyektning aynan qaysi reaksiyalari fiziologik tebranishlar doirasida zararli ta’sir ko‘rsatish sharoitida patologik jarayonga (gomeostaz buzilishi) o‘tadi degan savolga javob byerish uchun tadqiqotlar olib borish kerak. Organizmni o‘limga olib keluvchi gomeostazning buzilishi kattaroq aniqlik bilan aniqlanishi mumkin. Moddaning o‘limga olib keluvchi konsentratsiyasi CL bilan, o‘limga olib keluvchi dozasi DL belgilaniladi. 31 DL 0 - ushbu tadqiqotda hech qanday hayvonning o‘limini keltirib chiqarmaydigan doza. DL 100 Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|