Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov
Yüklə 8,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Soliqqa tortish obyektlari
Soliqqa tortish obyekti Mazmuni Mahsulot (tovar ish, xizmat) Tovar – realizatsiya qilishga mo‘ljallangan har qanday predmet. Ish – yuridik va jismoniy shaxslarning muayyan ehtiyojni qondirishi mumkin bo‘lgan hamda moddiy qiymatga ega bo‘lgan faoliyat. Mulk Mulk – Fuqarolik kodeksiga asosan fuqarolik huquqi vujudga keladigan obyektlar Foyda Realizasiya yoki faoliyat natijasida tushgan daromaddan xarajatlarning chegirilishidagi ijobiy farq Daromad Pul yoki natura shaklidagi iqtisodiy naflilik bo‘lib, soliq kodeksiga muvofiq baholash, o‘lchash mumkin bo‘lgan faoliyat natijasidir Xarajat Faoliyat natijasida sarflangan u yoki bu to‘lovlar, favqulodda zararlar Soliqqa tortish birligi – bu obyektning o‘lchov birligi. Masalan, daromad yoki mol-mulk solig‘ida obyektning o‘lchov birligi bo‘lib uning so‘mdagi bahosi ifodalansa, yer solig‘ida o‘lchov birligi bo‘lib kv.m. yoki gektar hisoblanadi. 474 Soliq bazasini hisoblash usullari – soliq bazasini hisoblashning ikki xil usuli mavjud bo‘lib, ular kassa usuli va hisobga olish usullaridir. Kassa usulida soliq to‘lovchida soliqlarni to‘lash majburiyatlari daromad olganidan keyin vujudga kelsa, hisobga olish usulida esa daromad olingan yoki sotishdan tushum qachon kelib tushishidan qat’iy nazar tovarlarning jo‘natilishi, o‘z navbatida, soliqlarni to‘lash majburiyatlarini vujudga keltiradi. Soliqlarni to‘lash muddatlari va tartiblari. Soliq qonunchiligida har bir soliq turining byudjetga to‘lash muddatlari belgilangan. Soliqni to‘lash muddatlari deganda soliq to‘lovchilarning davlat byudjeti oldida soliq majburiyatlarining bajarish muddati ifodalanadi. Soliqni to‘lash muddatlari o‘z mohiyatiga ko‘ra, ikki xil ko‘rinishga ega: avans (bo‘nak) to‘lovlari va haqiqiy daromad olinganidan keyingi to‘lovlar. Soliq yuki – soliq to‘lovchining muayyan vaqt oralig‘ida to‘lagan soliqlari yig‘indisini ifodalaydi. Bunda soliq to‘lovchilarning to‘laydigan barcha soliqlari va soliqsiz majburiy to‘lovlarining yig‘indisi ifodalanadi. Soliq yukining aniq soliq to‘lovchilar zimmasiga qancha to‘g‘ri kelganligini aniqlash ancha murakkab jarayon hisoblanadi. Biroq to‘g‘ri soliqlarda soliq og‘irligi aynan soliqni byudjetga hisoblab o‘tkazuvchi soliq to‘lovchilar zimmasiga tushsa, egri soliqlarda soliq yuki soliqni to‘lovchilar emas, balki tovar (ish, xizmat)larni iste’mol qiluvchilar zimmasiga tushadi. Muayyan turdagi yuridik va jismoniy shaxslar bo‘yicha soliq yukining bir yilda byudjetga to‘langan barcha majburiy to‘lovlar yig‘indisi bilan aniqlash mumkin. Soliq yukining darajasi, o‘z navbatida, mamlakatning iqtisodiy qudratiga, inflasiya darajasiga, davlatning vakolatli funksiyalarni qo‘llashiga, qolaversa, bozor munosabatlarining rivojlanishiga va ijtimoiy harakat doirasiga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Yüklə 8,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|