Lorem ipsum dolor sit amet

Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali

"Metallurgiya va kimyoviy texnologiya" fakulteti

"Pirometallurgiya" fanidan

Mustaqil ish

Mavzu: Suyuq sistemalarninglarning fazalararo tortilishi.

Guruh: 1as20 Met

Bajardi: Mannabova Mavluda

Qabul qildi: Ahmedova N

Mavzu: Suyuq sistemalarninglarning tortilishi

Reja:

• Gibbs tenglamasi
• Adgeziya tushunchasi
• Kogeziya
• Ho'llanish va ho'llanmaslik
• Xulosa
• Foydalanilgan adabiyotlar

Gibbs tenglamasi

Suyuqlik sirtidagi adsorbsiya bilan sirt taranglik o'rtasidagi miqdoriy bog'lanish. Buni1876- yilda

V.Gibbs aniqlagan.

Gibbs fikrlari

• Adsorbsiya 1870-yillarda J. Gibbs tomonidan yaratilgan. 19-asr Gibbsning so'zlariga ko'ra, interfeys yaqinidagi muvozanatli ikki fazali tizimda barcha keng ko'lamli xususiyatlarning (hajmdan tashqari) mahalliy qiymatlarida biroz o'zgarishlar mavjud. Biroq, fazalar ularni ajratib turadigan ba'zi geometrik sirtgacha bir xil deb hisoblanadi. Shuning uchun, butun tizim uchun har qanday keng ko'lamli xususiyatning qiymati bir xil fazalardagi ushbu xususiyatning qiymatlari yig'indisiga teng emas. Farqi ajratuvchi sirt bilan bog'liq bo'lgan ikki o'lchovli sirt fazasi bilan bog'liq. Chunki sirt fazasi qalinligi yo'q.

Sirt aktiv moddalar

Sirt faol moddalar -fazalar chegarasiga adsorbsiyalanib, satx energiyasini (sirt taranglikni) pasaytiradigan moddalar. Moddalarning fazalar chegarasiga adsorbsiyalanib, hajmiy konsentratsiyaga bogʻliq tarzda sirt taranglikni pasaytirish xossasi sirt faollik deyiladi. U Gibbsning adsorbsiya tenglamasi G=(C/RT)dc/dc) tarkibiga kiruvchi G=da/dc qiymat bilan ifodalanadi. Yuqoridagi tenglamaga muvofiq sirt faol moddalar uchun Gibbs adsorbsiyasi no'ldan katta boʻlishi (G>0) lozim. Natijada adsorbsion qavatdagi modda konsentratsiyasi eritma hajmidagi konsentratsiyadan yuqori boʻladi.

Adsorbsiya jarayonlari

• Adsorbsiya bo'yicha jarayonlar moddalar aralashmalarini nozik ajratish va murakkab aralashmalardan ma'lum komponentlarni ajratib olishga asoslangan. Sirt faol moddalar ishlab chiqarish uchun normal uglevodorodlar olish uchun, alkanlarning izomerlarini ajratish, motor yoqilg'ilarini ishlab chiqarishda va moylarni ajratishda qo'llaniladi. Adsorbsion gaz aralashmalari kislorod bilan boyitilgan havo olish uchun ajratish usullarida qo'llaniladi (deyarli toza O 2 gacha); ko'pchilik hollarda, bu usullar distillash bilan muvaffaqiyatli raqobatlashadi.

ADGEZIYA (lot. adhaesio — yopishish) — yuzalari bir-biriga tegib turuvchi har xil jinsli qattiq yoki suyuq jismlar (fazalar)ning molekulalararo taʼsirlashuv natijasida oʻzaro yopishib qolishi. Bir xil jinsli jismlar orasidagi adgeziya kogeziya ataladi. Adgeziya detallarni yelimlab, payvandlab va kavsharlab biriktirishda, loklash va boʻyoq surkashda keng qoʻllaniladi. Adgeziya tufayli galvanik qoplamalar, oksid pardalar hosil qilish mumkin.
Kogeziya (lot. cohaesus — yopishgan, birikkan) — bir xil jinsli qattiq yoki suyuq jismlarning molekulalararo taʼsirlashuvi natijasida yaxlit jism boʻlib birikishi. Molekulalararo masofa oshgan sari kogeziya kuchi keskin kamayadi, u gazlarda juda kichik, qattiq jismlarda yetarlicha katta. Kogeziya jismning mustahkamligini ifodalaydi. Qattiq jism parchalanganda (burgʻilanganda, maydalanganda) yoki suyuqliklar sochilganda, kogeziyaga teskari jarayon sodir boʻladi. Bu esa adgeziyadir.
Kogeziya suvni shudring tomchilari qilib birlashtiradi, sirt taranglik suvni sharsimon qiladi, adgeziya esa tomchilarni bargda ushlab turadi.

Ho'llanish va ho'llanmaslik

1. Agar suyuqlik molekulalarining tortishish kuchi suyuqlik molekulalari bilan qattiq jism molekulalari orasidagi tortishish kuchidan kichik bo'lsa , suyuqlik qattiq jismni ho'llaydi.

2 Suyuqlik molekulalarining tortishish kuchi suyuqlik molekulalari bilan qattiq jism molekulalari orasidagi tortishish kuchidan katta bo'lsa, suyuqlik qattiq jismni ho'llamaydi.

Gidrofil – biror bir sirt yuzaning yoki jismning suvdan namlanish, suv shimish qobiliyati mavjudligini bildiradi.

Gidrofob esa, jismning yoki yuzaning suv yuqtirmaslik xossasiga ega ekanini ifodalaydi.

Qattiq jismni ho'llamaydigan suyuqlik tomchisi suyuqlik sirtida ellipsoid shaklni oladi. 34.2- rasmda qattiq jismni ho'llamaydigan suyuqlik tomchisi va suyuqlikning idish devori yonidagi sirti ko'rsatilgan. Bu holda chet burchak o'tmas (ya'ni ∆katta yoki teng 90°)ekanligi 34.3 rasmda ko'rsatilgan.

Xulosa.

Suyuqlik sirtida boladigan adsorbtsiya musbat va manfiy adsorbtsiyalarga bolinadi. Masalan, suvga organik kislota yoki spirt (yoxud aldegid, keton, murakkab zfir, oqsil va hokazolar) aralashtirilsa, bu moddalar suvning sirt qavatida kop yigilib qolib, suvning sirt tarangligini ancha kamaytiradi. Bu hodisa musbat adsorbtsiya deyiladi. Lekin shunday moddalar ham borki, ular suv sirtiga tushib qolsa, suvning sirt tarangligini oshirib yuboradi; erkin energiyaning minimumga intilish printsipiga muvofiq, bunday moddalarni suyuqlik oz sirtidan chiqarib yuborishga intiladi; lekin eritmadagi osmotik kuchlar moddalarning barcha molekulalarini suyuqlik sirtidan chiqarib yuborishga yol qoymaydi. SHuning uchun bunday moddalar suyuqlikning sirt tarangligini salgina oshiradi. Bular qatoriga osh tuzi va boshqa elektrolitlar kiradi. Bu yerda boladigan hodisa manfiy adsorbtsiyadir.

• Pirometallurgiya asoslarining nazariyasi,Toshkent 2022.
• Pirometallurgiya,Toshkent 2019yil.
• Keliev N.V. Adsorbsion texnologiya asoslari, 2-nashr, M., 1984
• Yosh D.M., Crowell A.D., Gazlarning fizik adsorbsiyasi, L., 1962 yil.
• M.M.Dubinin, V.V. Serpinskiy,Ahmedov K., Aminov S, Sirt aktiv moddalar, T., 1972;
• Internet saytlari

Foydalanilgan adabiyotlar
E'tiboringiz uchun rahmat!