Fikrlash Usullari
Ways Of Thinking
Vertikal Fikrlash
Vertical Thinking
Laterial Fkrash
Lateral Thinking
darhol aniq bo’lmagan fikrlash orqali bilvosita va ijodiy yondashuv yordamida muammolarni hal qilish uslubi
Laterial Fikrlash
odatda tanlangan, analitik va ketma-ket bo’lishni o’z ichiga olgan muammolarga yondashuv turi.
Vertikal Fikrlash
Laterial Fikrlash TArixi
Bu atama birinchi marta 1967 yilda Edvard de Bono tomonidan “Lateral Thinking Use” kitobida ishlatilgan. De Bono Sulaymon Hukmini lateral fikrlashga misol qilib keltiradi, bu yerda shoh Sulaymon bolaning ota-onasi to’g’risidagi nizoni bolani yarmini kesishga chaqirib, o’z qarorini ushbu buyruq qabul qilgan reaksiyalarga qarab hal qiladi.
Muammoni to’g’ridan to’g’ri yo’llar bilan xal qilish
Juda chiziqli , tanlangan yo’llardan foydalanish
Vaziyatga aniq va mantiqiy mulohazalar bilan fikr bildirish
Har bir qadamni ahamyatliligiga e’tibor qaratish
Laterial Fikrlash Jarayoni
Noananaviy yo’llar orqali muammolarga yehim izlash
Olinishi mumkin bo’lmagan go’yalar haqida fikrlash
Darhol aniq bo’lmagan yo’llar orqali fikrlash
Lateral fikrlashni tanqidiy fikrlashdan farqlash kerak. Tanqidiy fikrlash, birinchi navbatda, xulosalarning haqiqiy qiymatini baholash va xatolarni izlash bilan bog’liq bo’lsa, lateral fikrlash xulosalar va g’oyalarning “harakat qiymati”ga ko’proq e’tibor beradi. Inson ma’lum bir g’oyadan yangi g’oyalarga o’tish uchun lateral fikrlashni qo’llaydi.
Lateral fikrlash xususiyatlari
g’oyalarni yaratish, maqsadga alternativalarni topishga qaratilgan
g’oyani himoya qilishni yoqtirmaydi, hatto u haqiqat bo’lsa ham. Ushbu g’oya hali ham takomillashtirilmagan deb taxmin qilinadi
turli xil imkoniyatlarni topishdan manfaatdor. Baholash yoki qaror qabul qilishdan manfaatdor
hech qachon hukm qilinmaydi. Qat’iylikni noto’g’ri deb hisoblaydi
Noan’anaviy usullar yoki odatda mantiqiy fikrlash e’tiborsiz qoldiradigan elementlar orqali hal qilinmaydigan muammoni hal qilishga intiladigan fikrlash usuli. Tez o’zgaruvchan tendensiyalar, qattiq raqobat va byudjetga qaramasdan mo’jizalar yaratish zarurati bilan duch kelganingizda, siz lateral fikrlashingiz kerak. Ilg’or g’oyalarni ishlab chiqish omad yoki majburlash kabi harakatlarning natijasi bo’lishi shart emas. Lateral fikrlash, shuningdek, kundalik muammolardan tashqarida strategik rejalashtirish va noodatiy yondashuv orqali fikrlashga yordam beradi.