M a g I s t r a t u r a m ə r k ə z I Əlyazma hüququnda Şükürov Mübariz Yaqub oğlu «Bİznes infrastrukturunun iNKİŞafinin təŞKİlati İQTİsadi mexaniZMİ»
Yüklə 1,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
GİRİŞ
Mövzunun aktuallığı. İnfrastruktur – bu istənilən bütöv iqtisadi sistemin vacib komponentidir. "İnfrastruktur" sözü iqtisadi sistemin bünövrəsi, daxili quruluşu mənasını bildirir. Biznesdə infrastruktur müxtəlif növ resursların, yəni maliyyə, mal, əmək, informasiya və s.-nin azad mübadiləsini və çoxalmasını təmin edən və bu hərəkəti bütöv şəkildə əlaqələndirən elementlərin məcmusunu təşkil edir. Biznes infrastrukturu onun müvəffəqiyyətli fəaliyyət göstərməsini təmin edir. Biznesin infrastrukturu işgüzar münasibətlərin uzun müddətli təkamülü nəticəsində əmələ gəlmişdir. Respublikada reallaşdırılan iqtisadi sahədə islahatların uğuru biznes fəaliyyətinin formalaşması və inkişafı etməsi ilə, qeyd edilən məsələnin həll olunması isə maksimum dərəcədə biznes infrastrukturunun yaradılması ilə bağlıdır. Biznes infrastruturunda qiymətli kağızların alış-satışıını reallaşdıran fond bazarı və onun təşkilati forması olan fond birjaları vasitəsilə maliyyə resursları öz sahiblərindən onlardan əlverişli istifadə edən işgüzar iş adamlarına doğru hərəkəti təmin edilir. Ölkədə biznesin inkişafı üçün əsas şərt seçilmiş biznes növünü təmin edən infrakstrukturun mövcud olması və inkişafıdır. Müasir biznes özünə qapana bilməz, ona müvafiq təminat, digər istehsal və təşkilatlarla korperasiya gərəkdir, başqa cür ifadə etsək, biznesin inkişaf etmiş infrastrukturu olmalıdır. İnfrastruktur işgüzar münasibətlərin hərəkətini qeyd edən və bu münasibətləri müxtəlifliyinə baxmayaraq bütöv şəkildə əlaqələndirən təşkilati-hüquqi formaların məcmusunu təşkil edir. İnfrastrukturun elementi – bu hər hansı bir fəaliyyət sahəsində müəssisənin işi üçün lazımi şərtlərə xidmət edən və onları yaradan xüsusi fəaliyyət növüdür. Belə ki, malların satışı zamanı aşağıdakı elementlərdən istifadə oluna bilər: 1) kredit və kommersiya bankları; 2) vasitəçinin mal, xammal, fond və valyuta birjalarında təşkilati rəsmiləşdirilmiş fəaliyyəti; 3) auksionlar, yarmarkalar və təşkilati qeyri-birja vasitəçiliyinin digər formaları;
4 4) kommersiya iqtisadi riskin təhlükəsizlik sistemi, həmçinin təhlükəsizlik) dövlət və qeyri-dövlət) şirkətləri 5) ticarət palataları, işgüzar aidələrin digər ictimai və könüllü dövlət-ictimai cəmiyyətləri; 6) gömrük sistemi; 7) kommersiya-sərgi kompleksləri 8) xüsusi azad sahibkarlıq zonaları və s. Başqa sözlərlə desək, infrastrukturun elementlərinin məcmusu biznes infrastrukturunu formalaşdırır. Biznes infrastrukturunun əsas elementləri bunlardır: istehsal infrastrukturu, bazar infrastrukturu, maliyyə infrastrukturu və informasiya infrastrukturu. İstehsal infrastrukturu uğurlu biznes fəaliyyətinin əsas şərtlərindən biridir. Əsas istehsala xidmət üzrə işlər köməkçi bölmələr və xidmət göstərən təsərrüfatlar vasitəsilə həyata keçirilir: instrumental, təmir, nəqliyyat, maddi-texniki təchizatvə məhsulun satış xidmətləri. Bu daha çox əsas fəaliyyəti istehsal olan biznes növlərinə aiddir. İstehsal infrastrukturunun təşkil olunması onun istehsal prosesindəki rolu və müəssisənin işinin son nəticələrinə təsiri ilə müəyyən edilir. Bazar iqtisadiyyatında infrastruktur, yəni malların, xidmətlərin, pulların, qiymətli kağızların və işçi qüvvəsinin qarşılıqlı axınını təşkil edən qarşılıqlı ixtisaslaşmış təşkilatlar sistemi vacibdir. Beləliklə, biznes infrastrukturu istehsal, bölgü, mübadilə və istehlak fazaları arasında iqtisadi resursların və xidmətlərin sərbəst hərəkətini təmin edən müstəqil, lakin qarşılıqlı əlaqəli bazarların, habelə bu bazarların arasında işgüzar fəaliyyət münasibətlərinin formalaşması və inkişafında iştirak edən təşkilati-hüquqi formaların məjmusudur. Başqa sözlə desək, biznes infrastrukturu özünün hüdudları çərçivəsində bir-birilə bağlı olaraq qarşılıqlı fəaliyyətdə olan 15 azad bazardan, həmçinin də bu bazarların funksional və təşkilat-hüquqi fəallığını daimi və fasiləsiz olaraq artırılmasında iştirak edən idarəetmə strukturlarından ibarətdir. Biznes infrastrukturuna aid olunan idarəetmə strukturları dolayı və birbaşa iştirakçılardan təşkil olunmuşdur.
5 Bu baxımdan biznes infrastrukturunun inkişafının təşkil olunması uğurlu biznes üçün əsas şərtdir. Deməli, dissertasiya işinin mövzusu çox aktual bir məsələyə, yəni biznes infrastrukturunun inkişafının təşkilati iqtisadi mexanizminə həsr olunmuşdur.
Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|