M a g I s t r a t u r a m ə r k ə z I Əlyazma hüququnda Şükürov Mübariz Yaqub oğlu «Bİznes infrastrukturunun iNKİŞafinin təŞKİlati İQTİsadi mexaniZMİ»
Yüklə 1,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Cədvəl 1.1.
İnfrastrukturun ümumi təsnifi İearxiya səviyyəsinə görə Funksional xüsusiyyətinə görə təsnifatı Formalaşma vaxtına görə Yaranma mərhələsinə görə Xalq təsərrüfatı səviyyəsində İstehsal təyinatlı xidmətlər. Ötücü.
Qərarlaşmış (Sabitləşmiş - dayanmış) Regional səviyyədə; Qeyri-istehsal təyinatlı xidmətlər Birdəfəlik Yeni yaranan (Törəyən) Yerli səviyyədə.
Geçikmiş Gələcək Müəssisə səviyyəsində
Mənbə: Cədvəl müəllif tərəfindən yığılmışdır İnfrastruktur sahələrinin belə təsnifatı, onun kompleks inkişafını təmin edir. İnfrastrukturun təsnifatı bir sıra əlamətlər üzrə həyata keçirilir. Onlardan əsaslara baxaq. Funksional əlamət üzrə ayrılırlar:
19 1) mühəndis-texniki infrastrukturu. Onun tərkibinə aşağıdakı sahələr daxil olur: nəqliyyat (dəmir yolu, avtomobil, dəniz, çay, hava, boru kəməri); əlaqə (telefon-teleqraf, radio rele, elektron, mobil); kommunal təsərrüfat (qaz, elektrik, su, istilik təchizatı, kanalizasiya); anbar təsərrüfatı, təmir təsərrüfatı, servis xidməti; 2) işgüzar infrastrukturu. Ona daxildir: ticarət (topdan və pərakəndə satış); ictimai qidalanma (restoranlar, kafe, qəlyanaltılar, barlar, yemək otaqları, bufetlər və s.); satınalma təşkilatları; maliyyə-kredit təşkilatları (banklar, Əmanət bankı və onun bölmələri, sığorta şirkətləri, auditor firmaları, investisiya fondları); satış təşkilatları (fond, resurs, mal, valyuta birjaları, broker şirkətləri); əmlak bazarı infrastrukturu (əmlakın qiymətləndirilməsi üzrə agentliklər, daşınmaz əmlak firmaları, mənzil bürosu, texniki inventarlaşdırma bürosu); əmək bazarı infrastrukturu (əmək birjaları, məşğulluq mərkəzləri, kadrların yenidən hazırlanması mərkəzləri, əhalinin sosial müdafiəsi mərkəzləri); 3) sosial infrastruktur. Ona daxildir: yaşayış təsərrüfatı (yaşayış fondu və mənzil xidmətləri); əhalinin (tikiş və geyim, ayaqqabı təmiri üzrə atelye, xırdavat, zərgərlik, dəri məmulatlarının təmiri üzrə emalatxanalar, camaşırxanalar, kimyəvi təmizləmələr, fotoatelye, məişət texnikasının təmiri üzrə emalatxanalar, tele-, radio-, video təchizatları, ayin xidmətlərini göstərən müəssisələr və s.) məişət xidməti müəssisələri; səhiyyə müəssisələri (tibbi diaqnostik mərkəzlər, xəstəxanalar, klinikalar, poliklinikalar, ambulatoriyalar); təhsil müəssisələri (məktəbəqədər müəssisələr, məktəblər, liseylər, gimnaziyalar, kolleclər, institutlar, akademiyalar, universitetlər); sosial təminat müəssisələri (əlillər üçün internatlar, uşaq evləri); mədəniyyət və incəsənət müəssisələri (teatrlar, kinoteatrlar, muzey, qalereyalar, nümayiş zalları, kitabxanalar, konsert zalları, saraylar və mədəniyyət evləri); bədən tərbiyəsi və idman müəssisələri (stadionlar, idman kompleksləri, hovuzlar, buz meydançaları, futbol meydanları, basketbol və voleybol meydançaları və s.); turizm; mehmanxanalar; sərnişin nəqliyyatı (qatarlar, elektrik qatarlar, avtobuslar, trolleybuslar, tramvay, taksi, metro); əhaliyə xidmət üzrə əlaqə (poçt, teleqraf, mənzil telefonları, internet, elektron poçt); asudə vaxt müəssisələri
20 (əyləncə mərkəzləri, disko klublar, maraqlar üzrə klublar, parklar və s.). 4) institusional infrastruktura daxildir: hüquqi müəssisələr (vəkil ofisləri, arbitraj məhkəmələri, hüquq məsləhətxanaları, notariat, prokurorluq, qeydiyyat palatası, ümumi yurisdiksiya məhkəmələri); idarəetmə müəssisələri (VVAQ-lar, arxivlər, ərazi idarəetmə orqanları, miqrasiya xidmətləri); 5) informasiya infrastrukturu: reklam agentlikləri, marketinq mərkəzləri, yarmarkalar, sərgilər, informasiya-hesablama mərkəzləri, internet, meteostansiyalar; 6) innovasiya infrastrukturu: elmi tədqiqat institutları, konstruktor bürosu, layihə təşkilatları, Elmlər akademiyası, ali məktəblər, ərazi innovasiya mərkəzləri, riskli müəssisələr; 7) ekoloji infrastruktur: sanitar-epidemiologiya nəzarəti, təbiəti qoruyan cəmiyyətlər, təmizləyici qurğular; 8) xarici iqtisadi infrastruktur: mədəni, informasiya, xarici tədris mərkəzləri, xarici ticarət təşkilatları, konsulluqlar, səfirliklər, müxtəlif ölkələrin nümayəndəlikləri, viza və qeydiyyat şöbəsi, gömrük. Bazar xidmətləri əlamətinə görə infrastruktur aşağıdakılara bölünə bilər: 1) ümumbazar (kommersiya bankları, sığorta şirkətləri, konsultasiya, auditor firmaları və s.); 2) istehlak bazarı infrastrukturu (topdansatış təşkilatları, mağazalar, ictimai qidalanma müəssisələri və s.); 3) maliyyə bazarı infrastrukturu; 4) əmlak bazarı infrastrukturu; 5) əmək bazarıinfrastrukturu və s. Məkan əlaməti üzrə infrastrukturun aşağıdakı növləri ayırd edilir: 1) beynəlxalq (beynəlxalq banklar, birjalar, xarici firmaların ticarət nümayəndəlikləri, xarici ticarət təşkilatları, gömrük, beynəlxalq yarmarkalar, beynəlxalq tədris, tibbi, mədəni mərkəzlər və s.); 2) milli (sənaye-ticarət palatası, kommersiya banklarının assosiasiyası, böyük kommersiya bankları, tədris, tibbi, birjalar, elmi mərkəzlər, ümummilli təyinatlı
21 mədəni müəssisələr); 3) regionlararası (böyük regional kommersiya bankları, vasitəçilik təşkilatları və s.);
4) regional (regional ticarət mərkəzləri, kommersiya bankları, investisiya fondları, ticarət evləri, reklam agentlikləri, ali məktəblər, tibb müəssisələri, teatrlar və s.); 5) şəhər (əmlak satışı üzrə agentliklər, vəkil ofisləri, kiçik topdan satış firmaları, mağazalar, ictimai qidalanma müəssisələri, şəhər sərnişin nəqliyyatı, poliklinikalar, ambulatoriyalar, uşaq məktəbəqədər müəssisələri, məktəblər, gimnaziyalar, əyləncə mərkəzləri, məişət xidməti müəssisələri və s.). Qeyd etmək lazımdır ki, hər təsnifat müəyyən ehtiyacları nəzərə alaraq işlənir, bu və ya digər tələblərə və praktik fəaliyyətin həyata keçirilməsinin məsələlərinə cavab verir[56].
Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|