M a t m u r o d o V f. M

organ lari 
davlat 
hokimiyati organlari tizim iga kirmaydi va ular nodavlat notijorat tashkiloti 
hisoblanadi. Ular yuridik shaxs huquqiga ega bo‘lib, belgilangan shakldagi muhrga 
ega 
va joylardagi tegishli davlat hokimiyati organlarida ro‘yxatdan o'tadilar.
Fuqarolarning o ‘z - o ‘zini boshqarish organlari salohiyati va ularning ijti­
moiy rivojlanishdagi roli kengayishini haqli ravishda ularga kam ta ’m inlangan 
aholiga ijtim oiy yordam tarqatish (1994), bolalar u ch u n beriladigan yor- 
dam pulini to 'la sh (1997), ikki yoshgacha bolalarga qaragani u ch u n ish- 
lam ayotgan onalarga yordam puli tayinlash va to 'lash (1999-yil 1-m artdan) 
vakolatlarining berilishi bilan bog'lashadi.
Bu tizim ning afzalliklaridan biri m ahallalarning o ‘z hududlaridagi aho- 
lining turm ush darajasi, ehtiyojlarini ham m adan yaxshi bilishlaridir.
U la r iqtisodiy so h a d a h am k o ‘p in ch a tash ab b u s va ish b ilarm o n lik
ko'rsatyaptilar. U lar o ‘z hududlarida kichik, xususiy va q o 'sh m a korxonalar, 
tijorat d o ‘konlari, ko operativlar, xalq iste’m oli m ollari ishlab chiqarish 
bo'yicha firm alar ochyaptilar. Davlat «korxona - m ahalla» shaklidagi m a­
halliy hokim lik tadbirkorlar bilan aholi orasida m uhim rol o'ynovchi b u n ­
day ham korlikni faol rag'batlantiryapti.
0 ‘zbekistonda fuqarolarning o ‘z-o‘zini boshqarish oiganlariga quyidagilar kiradi:
• shaharcha, qishloq va ovul fuqarolari yig'inlari, shuningdek, shahar, 
Shaharcha, qishloq va ovul m ahallalari fuqarolari yig'inlari;
• fuqarolar yig'inlari kengashi;
• fuqarolar yig'inlari faoliyatining asosiy yo'nalishlari b o'yicha komissiya;
• fuqarolar yig'ini taftish komissiyasi;
• qonunda k o 'zd a tutilgan hollarda tum an m arkazidan borish qiyin va 
olis b o 'lg a n sh aharchalar, qishloqlar va ovullarda tuziladigan m a ’m uriy 
komissiya.
M ahalla. M ahalla m a ’lum bir joyda tig'iz yashayotgan kishilar ja m o a - 
sidan iborat. «M ahalla» so'zi arab tilidan olingan bo'lib, «m ahalliy ham - 
jamiyat», «jamoat» degan m a ’nolam i anglatadi. M ahallalar turli kattalikda, 
150 
tad an 1500 oilaga qadar jam oadan iborat bo'lishi m um kin.
Tarixiy va zam onaviy m a’noda m ahalla — aniq ifodalangan ijtimoiy- 
demografik, m adaniy-m a’rifiy va hududiy-m a’muriy birlashm a bo'lib, bunda 
kishilar a n ’ana va urf-odatlar, insoniy, xo'jalik, huquqiy m unosabatlarning 
birligi bilan bog'langan. Bunday hududiy birlashm alarda azaldan insoniy 
m unosabatlar tasdiqlangan va tartibga solingan, jam o at fikri shakllangan, 
mafkuraviy ham da dunyoqarashga taalluqli tizim yaratilgan.
Mustaqillik sharoitida o 'z-o 'zin i boshqarish tizimini isloh qilish modeli 
asosiga aholi a n ’analari qo'yildi. Chunki ularda Sharq jam iyatlari uchun azal­
dan xos bo'lgan bir qator o'zgarm as xususiyatlar mujassam. Bular patem al- 
izm (hokim iikka hurm at, hukum at boshlig'ining xalqqa nisbatan otalik m u- 
nosabati), vorisiylik, m a’naviy ideallarga ehtirom , kattalarga hurm at, oilaviy 
qadriyatlarga sodiqlik va h. k. Bu prinsiplar aholi ongida ham individual, ham
om m aviy darajada q at’iy o'm ashgan. Ularning mustahkamligi va yangi ijti-
33

---

m oiy-iqtisodiy realliklarga moslashuvchanligi ongida jam o at psixologiyasi 
ustuvor b o ‘lgan xalqning o ‘ziga xos m entaliteti bilan belgilanadi.