M. agayev, D. C.ƏSGƏrov fiZİkadan laboratoriya iŞLƏRİNƏ RƏHBƏRLİK

LABORATORİYA İŞİ № 15

BOLSMAN SABITININ TƏCRÜBI TƏYINI
İşin məqsədi: Bolsman sabitinin təcrübi yolla təyini.

Ləvazimat: Həcmi 5-10 litr olan şüşə balon, təbabət şpritsi, manometr, termometr, tez buxarlanan maye.

Qısa nəzəri məlumat

İdeal qazın halı onun təzyiqi P, həcmi V və temperaturu T kimi hal parametrləri ilə təyin olunur. Bu hal parametrləri arasındakı asılılığı ifadə edən tənliyə ideal qazın hal tənliyi və ya Mendeleyev-Klapeyron tənliyi deyilir

(1)

Burada m -qazın kütləsi,  M - molyar kütləsi,  R - isə universal qaz sabitidir. Universal qaz sabiti ədədi qiymətcə sabit təzyiqdə bir mol qazı bir dərəcə qızdırdıqda xarici qüvvələrə qarşı qazın gördüyü işə bərabərdir. Molekulları arasındakı ilişmə qüvvələri və məxsusi həcmləri nəzərə alınmayan qazlara ideal qazlar deyilir. İdeal qaz molekulları özlərini elastiki kürələr kimi aparır. Odur ki, ideal qaz molekulları yalnız irəliləmə hərəkətinin kinetik enerjisinə malik olur. Bir molekulun orta kinetik enerjisinin qiyməti

 (2)

bərabərdir. Burada , n_i – irəliləmə, n_f – fırlanma və n_r isə rəqsi hərəkətə uyğun sərbəstlik dərəcələrinin sayıdır. Bolsman sabiti k  universal qaz sabiti R - lə aşağıdakı ifadə ilə bağlıdır.

 (3)