Osmos təzyiqi və Raulun I və II qanunu

Osmos təzyiqi və Raulun I və II qanunu.

Həlledici ilə olan maddə hiss-in əks istiqaməti nəticəsində 1-1-də bərabər paylanmasına diffuziya deyilir. Həlledici ilə həll olan maddə arasında yarımkeçici pərdə qoyularsa bu zaman bir tərəfli diffuziya baş verər. Belə ki, yarımkeçici pərdədən həlledici keçər həll olan maddə isə keçməz. Bu hadisə osmos hadisəsi adlanır. Bu zaman yaranan təzyiqə osmos təzyiqi deyilir. Qazın təzyiqi ilə osmos təzyiqi arasındakı oxşarlıq Vant – Hoff qanunu ilə ifadə olunur – Eyni temperaturda həll olmuş maddə qaz halına keçirilərsə, onun həcmi məhlulun həcminə çatdıqda qazın təzyiqi qiymətcə məhlulun osmos təzyiqinə bərabər olur.

və ya

Məhlulun buxar təzyiqi. Raulun I qanunu. Qapalı qabda maye buxarlanarkən onun yenidən mayeyə çevrilməsi baş verir. Bu zaman maye üzərindəki buxara doymuş buxar deyilir.

Fransız alimi F. Raul uçucu olmayan q/elektrolitlərin buxar təzyiqini öyrənərkən I qanunu vermişdir – Həlledicinin məhlul üzərindəki buxar təzyiqinin nisbi azalması həll olan maddənin mol sayının məhlulda olan molların ümumi sayına olan nisbətinə bərabərdir.

çox duru məhlulda onda

burada n – həll olan maddənin mol sayı, N – həlledicinin mol sayı, p₀ –saf həlledicinin buxar təzyiqi, - buxar təzyiqinin azalmasını göstərir.

Məhlulun donma və qaynama temperaturu. Raulun II qanunu. Həlledici ilə məhlulun donma və qaynama tem-u müxtəlifdir. Belə ki, məhlul saf həllediciyə nisbətən aşağı tem-da donur, yuxarı tem-da qaynayır. Maddənin eyni vaxtda həm maye həm də bərk halda mövcud olduğu tem-a donma tem-u deyilir. Məhlulun donmasını və qaynamasını öyrənərkən Raul II qanunu vermişdir – Donma temperaturunun azalması, qaynama temperaturunun artması məhlulun molyar qatılığı ilə düz mütənasibdir.

E – ebuloskopik K – krioskopik sabitlərdir

C – molyar qatılıqdır.

Elektrolitik dissosiasiya. 1887 ildə isveç alimi S.Arrenius öyrənmişdir – Həlledicinin təsiri nəticəsində elektrolitlərin ionlara ayrılmasına elekt. dis. deyilir. Aşağıdakı müddəaları vardır

1) Elektrolitlər suda həll olduqda - yüklü ionlara ayrılırlar. Məhluldan elektrik cərrəyanı keçdikdə + ionlar katoda, - ionlar anoda doğru hərəkət edir.

2) Diss. nəticəsində + yüklərin cəmi – yüklərin cəminə bərabər olur.

3) Zəif elektrolitlərin diss-sı dönən prosesdir.

4) İonlar xassəcə atom və molekullardan fərqlənir.

Suda məh-ı və ərintiləri elektr. Cərəyanını keçirən maddələrə elektrolitlər deyilir. Me(NO₃)_n Na, K, NH₄ duzları, qələvilər H₂SO₄, HCl, HNO₃ və s.

Suda məh-ı və ərintiləri elektr. cərəyanını keçirməyənlərə q/elektrolitlər deyilir. H₂SiO₃, SiO₂, AgCl, BaSO₄, karbohidratlar, spirtlər, saf su və s.

Dissosiasiya prosesi- diss. dərəcəsi ( ) və diss. sabiti (K_d) ilə xarakterizə olunur.

Dissosiasiya dərəcəsi ( ) – diss. etmiş molekulların sayının məhluldakı həll olmuş ümumi molekulların ümumi sayına olan nisbətinə deyilir.



-görə elektrolitlər 3 qrupa bölünür:

1. 
   Qüvvətli elektrolitlər 30% ( və ya ) qələvilər, turşular (HCl, HNO₃, H₂SO₄) suda həll olan duzlar bu cürdür.
   
2. 
   Orta qüvv. Elektr-lər Mg(OH)₂, H₃PO₄ və s. bu cürdür.
   
3. 
   Zəif elektrolitlər zəif əsaslar NH₄OH,Fe(OH)₂ zəif tur-lar HCOOH, CH₃COOH, CaCO₃, AgCl və s. Diss. dərəcəsinə təsir edən amillər aşağıdakılardılar:
   

1.