M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

Jinsiy maylni tiyish. 
Jin siy h a y o t d a v r id a jin siy aktivlik 
h a r xil d a r a ja d a boNadi. Y e tu k lik d a v r id a h a r b ir kishining 
o ‘zga xos jin siy aktivlik m a r o m i yoki darajasi q a r o r to padi. 
Kishi jin siy a lo q a qilib, q a n o a t to p g a n i d a n keyin o d a t d a jin siy
m ayl a sta - se k in k u c h a y ib b o ra d i va keyingi a l o q a d a n s o ‘ng 
y a n a bosilib qoladi.
Jin siy ak tivlikning o d a t boNib q o lg a n m a r o m i b u z ilg a n id a
( m a s a l a n , y a q in k i s h i s i d a n j u d o b o N g a n id a ) ji n s iy m a y l 
m a j b u r a n tiyib t u r i l g a n d a turli o ‘z g a r is h la r kelib c h iq ish i 
m u m k i n .
Bu o ‘z g a r i s h la r k is h i n in g y o s h i ,
m i z o j i, ji n s iy
m a y l i n in g d a r a ja s i va b o s h q a l a r g a b ogN iq. J in s iy m a y ln i 
m a jb u ra n tiyib turish o d a t d a n e v r o z s im o n o ‘zg a rish la r bilan 
n a m o y o n boNadi. K ish in in g tajang boNib, uyqusi buzilishi, 
jin s iy m a v z u d a g i g a p - s o ‘z la r g a k o ‘p r o q e ’t i b o r b e r is h va 
b o s h q a la r s h u la r ju m la s id a n d ir . Jin siy m ay ln i tiy ish n in g toNa 
ifo d a la n g a n k o ‘rinishlari, aso sa n , b a lo g ‘a tg a yetish dav rid a , 
o ‘s m irla rd a kuzatiladi. O d a td a , jin s iy aktivlik yetarli darajag a 
y e tib , 
m a ’lu m b ir m a r o m g a t u s h g a n i d a n k e y in ( a s o s a n ,
n i k o h d a n key in ) jin siy h a y o t n o r m a lla s h ib q oladi.
9-BO B.
X O T IN -Q IZ L A R J I N S I Y A ’Z O L A R IN IN G
X A V F S IZ VA X AV FLI 0 ‘S M A L A R I
0 ‘sm a
( t u m o r , s h is h , rak, s a r a t o n , k a n s e r ) p a to lo g ik
ja r a y o n boNib, o r g a n iz m d a t o 'q i m a va h u ja y r a n in g n o rm a l 
o 's is h i, rivojlan ishi n in g o ‘zgarishi y o x u d buzilishidir. B u n d a y
b e ta r tib o ‘sish o q ib a tid a a ’z o la r faoliyati o ‘zgaradi va buziladi.
H o z ir g a c h a o ‘s m a la r n i keltirib c h iq a r u v c h i s a b a b la r va 
u la rn in g e tio p a to g e n e z i n o m a ’lum . 0 ‘s m a e tio p a to g e n e z i xu- 
susida o lim la r turli q ara sh la rg a egalar.
0 ‘sim ta hujayrasi o rg a n iz m h u ja y ra sin in g sifat va shakl 
j i h a t d a n o ‘zg a rg a n shakli h iso b la n a d i. Bu o ‘zg a rg a n h ujay- 
ra la rn in g o ‘sishi natijasida o ‘s m a hosil boNadi. 0 ‘s m a la rn in g
o ‘ziga xos t o m o n i s h u n d a k i, h u ja y ra n in g k o 'p a y is h ig a sabab 
b o N u v c h i ta s h q i t a ’sir t o 'x t a g a n d a n k eyin h a m h u ja y ra la r 
k o ‘p ay ish d a d a v o m etadi.
0 ‘s m a n i n g rivojlanishini 4 b o s q ic h g a boNish m u m k in :
138

---

1 - b o s q i c h — t o ‘q im a l a r n i n g b e ta r tib diffuz o ‘sishi — 
g ip e ф la z iy a s i;
2 - b o s q i c h
— o ‘s m a n i n g o ‘c h o g ‘d a o ‘sib p ro liferativ 
rivojlanishi;
3 - b o s q i c h — c h e g a r a la n g a n tu g u n — o ‘s m a n in g p a y d o
b o ‘lishi;
4 - b o s q i с h — m alig n iz atsiy a — atrofdagi t o ‘q im a l a r n i n g
infiltratsiyasi va y em irilishi.
S o 'n g g i y illa rda g o r m o n l a r ro lin in g a h a m iy a ti o ‘rg a n ilg a n - 
d a , u l a r n i n g a y n iq s a b a c h a d o n , su t bezi v a t u x u m d o n l a r
0
‘sm asig a t a ’siri borligi a n iq la n d i. 0 ‘s m a atip ik tuzilishi va 
o ‘ziga xos a l m a s h i n u v ja ra y o n la ri bilan b o s h la n g ‘ich t o ‘q i- 
m a d a n farq qiladi.
0 ‘s m a riv o jla n g a n d a u n i vujudga keltiruvchi a ’z o yoki 
t o ‘q i m a l a r h a m i s h a k a tta la sh a v e rm a y d i. 0 ‘sm a b a ’z a n o ‘sish 
j a r a y o n i d a b i r o r a ' z o n i n g a s o s iy t o ‘q i m a s i n i y o ‘q q ilib
tash lay d i, n a tija d a y ara v u ju d g a keladi. Ayol jin siy a ’z o la rin in g
o ‘s m a la r id a , a y n iq sa , b a c h a d o n , q in va v u lv a n in g y o m o n sifatli 
o ‘s m a la r id a y a r a shaklidagi o ‘s m a n i n g avj olishi k o ‘p u ch ray d i.
0 ‘s m a l a r n i n g m o r f o l o g i k t u z ilis h i v a k lin ik j i h a t d a n
k ec h ish ig a q a r a b , 
ya x sh i sifatli (xavfsiz)
va 
yom on sifatli (xavjli)
о ‘smalarga
b o “ 1 i n a d i.
Y o m o n sifatli (xavfli) o ‘s m a la rg a q u y id a g i x u s u s iy a tla r
xos:
— ta r a q q iy etish ja r a y o n i d a atrofdagi so g ‘l o m t o ‘q im a la rn i 
o ‘ra b o ‘sadi va u la rn i y e m ira d i ( o ‘s m a n i n g atip ik , ifiltratsiya- 
la n u v c h i, d e s tru k tiv o ‘sishi);
— b irla m c h i o ‘s m a olib t a s h la n g a n d a n keyin retsidiv va 
m e ta s ta z la r berad i;
— b e m o r n i n g u m u m i y a hvoliga va m o d d a a lm a sh in u v ig a
t a ’sir qilib, k o ‘p i n c h a kaxeksiyaga ( c h o ‘p d a y o zib ketishga) 
sab a b b o ‘ladi.