M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

O g'riqsizlan tirish . 
O p e r a ts iy a d a o g ‘riqsizlantirish ( a n e s te -
z iy a) m a q s a d i d a u m u m i y in g a la ts io n n a r k o z va m a h a l l i y
a n e ste z iy a qoMlaniladi. B a ’z a n o r q a m iy a an e steziyasi q ilin a d i, 
b u n i n g u c h u n s e z u v c h a n l i k n i falaj q ila d ig a n e r i t m a l a r — 
n o v o k a in , lid o k a in o r q a m iy a kanaliga yub o rilad i.
M a h a lliy a n e ste z iy a v a o r q a m iy a a n e ste z iy a sid a b e m o r ­
la rn in g h u s h i j o y i d a boMadi, bu q a y d e tilg a n u s u lla r n in g
kam chiligi h is o b la n a d i. C h u n k i o r q a m iy a an e steziyasi bilan
q ilin a d ig a n o p e r a ts iy a ogMr o p e r a tsiy a h iso b lan ib , j u d a to q atli 
b e m o r la r g in a yaxshi koMarishadi. A n e s te z iy a n in g h a r b ir turi 
— m a h a lliy a n e s te z iy a h a m , u m u m iy s i h a m m a la k a va k o ‘p 
tajriba ta la b qiladi.
U m u m i y n a r k o z
U m u m i y in g alatsio n n a r k o z k o ‘p ro q qoMlaniladi, b u n d a
b e m o r n a r k o t i k m o d d a l a r n i n g bugMari b i l a n n a f a s o lad i. 
O d a td a , n a r k o z sifatida efir ishlatiladi, k ich ik o p e r a ts iy a la r 
u c h u n esa b a ’z a n xloretil qoMlaniladi.
Efir tin iq suyuqlik boMib, g ‘alati hidi b o r, u j u d a tez 
bugManib, b a d a n n i q a ttiq sovitadi; efir o s o n a la n g a la n a d i, sh u
sababli u n i o l o v d a n e h tiy o t qilish kerak. Efir o c h iq b a n k a d a
va y o r u g ‘d a t u r g a n d a te z p a r c h a la n a d i.
N a r k o z g a 2 0 — 30 m i n u t q o lg a n d a b e m o r n i tin c h la n tiris h va 
y a x s h i r o q u x l a t i s h u c h u n t e r i s i n i n g o s t i g a m o r f i n y o k i 
p a n t o p o n y u b o r is h , s h u n i n g d e k , n a fa s yoMlari shilliq p a r ­
d a s i n i n g s e k r e t o r fu n k s iy a s in i k a m a y t i r i s h u c h u n a t r o p i n
b erish kerak. U m u m i y n a r k o z d a n ilgari b e m o r la r g a v e ro n al 
b erish tavsiya etiladi. V e ro n a l y u r a k k a yaxshi t a ’sir e ta d i va tez 
u x la ta d i. 
B e m o r o p e r a ts iy a x o n a s ig a gMldirakli a r a v a c h a d a
keltiriladi.
N a r k o z b e r is h n i b o s h l a s h d a n o l d i n n a r k o z s to lc h a s id a
h a m m a n a rsa tay yorligini, y a ’ni efir (yetarli m i q d o r d a ) , n i- 
q o b la r, to m c h i lo v c h i idishlar, ogMzni k e n g a y tirg ic h , m etall 
n a p a lc h n ik , k o rn s a n g , t o g ‘o r a c h a la r , fo n e n d o s k o p , inyeksiya 
shprisi, v a z e lin , s h u n in g d e k , teri ostiga y u b o rila d ig a n dorilar: 
k a m fo r a , k o fe in , a d r e n a lin , s tro fa n tin , lobeli borligini t e k ­
sh irish kerak.
S o ‘nggi y illa rd a n a r k o z b erish u c h u n m ax su s m u k a m m a l -
242

---

ro q a p p a r a tla r ishlab c h iq a r ilm o q d a , b u a p p a r a tla r d a efir kis­
lo ro d bilan aralash tirib beriladi.
K islo ro d -e fir n a rk o z i, s o f efir n ark o z ig a n isb a ta n quyidagi 
a f z a l l i k l a r g a
ega:
— efir ikki b a r a v a r k a m yutiladi;
— b e m o r o rg a n iz m i k islorodga t o ‘yinadi;
— o p e r a ts iy a d a n keyingi d a v r d a nafas yoN larining k asa l­
liklari k a m u c h ra y d i;
— n a r k o z b e m o r n i k a m r o q b e z o v ta qiladi.
Ic h k i a ’z o l a r
( o ‘pk a, y u ra k , jig a r, b u y ra k ) n in g ogfir
k asalliklarida efir 
n ark o z i tavsiya etilm a y d i.
X loretil hidsiz 
b o ‘lib, n a r k o z te z b o s h la n a d i va b u g ‘lari
k irish d a n t o ‘xtashi bilan n a r k o z te z y o ‘q o la d i. X loretilni u z o q
m u d d a t ishlatish y a r a m a y d i, c h u n k i nafas m a rk a z i falajlanishi 
va y u r a k 1о‘х1аЬ qolishi e h tim o li bor. X loretil bilan ingolatsiya 
qilish u c h u n o d d iy n iq o b ishlatish m u m k in ; b u n d a xloretilli 
s h i s h a a m p u l a o g ‘z in i 
n i q o b n i n g d o k a q a v a t i g a y a q i n
t u t in i s h i g a q a r a b
tu r is h kerak. 
E fir n a r k o z i kabi xlo retil
n a r k o z id a h a m o l o v d a n e h tiy o t b o ‘lish lo z im , c h u n k i xloretil 
b u g ‘lari o s o n a la n g a la n ib ketadi.
B a rb itu ra tla r g u r u h ig a o id gek se n al v a tio p e n ta l — natriy, 
s o ‘nggi y illa rd a k e n g ra s m boNdi. 
Bu p r e p a r a tl a r o d a t d a
n a r k o z b e r a b o s h l a s h u c h u n , s h u n i n g d e k , b a ’z a n a so siy
n a r k o z u c h u n h a m qoMlaniladi. 
O d a td a , v e n a g a yuboriladi,
lekin u la rn i ichirish, t o ‘g ‘ri ic h a k orqali va m u s k u lla r orasiga 
y u b o rish h a m m u m k in . Z a r u r a t
tu g 'ilg a n id a n a r k o z n i t o ‘x-
t a t i s h n in g iloji y o ‘qligi sababli 
s o ‘nggi u s u lla r k e n g rasm
boMmadi.
G e k s e n a l a m p u l a l a r d a ish lab c h i q a r i la d i.
B u a c h c h i q ,
kristalik o q k u k u n . H a v o te k k a n d a g ek se n a l t e z p a r c h a la n a d i, 
s h u sababli e ritm a si z a ru riy a tg a q a r a b ta y y o rla n ish i kerak. 
G e k s e n a ln i to m c h i la t ib y u b o rish u c h u n 1% li 200 ml eritm asi 
ta y y o rla n is h i lozim .
H o z ir m u r a k k a b xirurgik o p e r a ts iy a la rd a p o te n s ia lla n g a n
n a r k o z t o b o r a k e n g q o M la n ilm o q d a . 
Bu 
n a r k o z d a o g l riq 
q o l d i r u v c h i tu rli 
m o d d a l a r n e y r o p l e p t i k va k u r a r e s i m o n
m o d d a l a r bilan birga ishlatiladi.
P o te n s i a l la n g a n
n a r k o z d a n a r k o z m u d d a t i u z a y a d i va 
n a r k o z c h u q u r r o q boMadi, sh u sababli sh o k kelib c h iq is h xavfi 
kam ay a d i.
243

---

G a z n a rk o zi n in g b o s h q a tu rlari h a m ishlatiladi (a z o t (1)- 
oksid N 20 , f to r o t a n , s ik lo p r o p a n ) . 
In tra tr a x e a l n a r k o z n in g
y u q o r id a s a n a b o ‘tilgan tu rla rin i, o d a td a , a n e s te z io lo g iy a d a n
m ax su s o lq itilgan s h if o k o rla r berish lari kerak.