M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

Seroz oddiy kistom alar
e n g k o ‘p u c h r a y d ig a n t u x u m d o n
o ‘s m a la r id a n biri h is o b la n a d i. Lining h a jm i 8 s m d a n 3 0 — 
40 s m g a c h a k a tta la sh ish i, h a t t o b u t u n q o r in b o ‘sh lig ‘ini 
egallashi m u m k i n . K is t o m a o d a t d a b ir k a m e ra li, p o ‘stlo g ‘i 
y u p q a , tek is s h a r sh a k lid a , ela stik k o n siste n siy ali boMadi. 
U n i n g b o ‘sh lig ‘ida s e r o z suyuqligi yig‘iladi. 0 ‘s m a k o ‘p i n c h a
b ir t o m o n d a — c h a p yoki o ‘ng t o m o n d a jo y la s h a d i v a q o rin
ic h id a h a r a k a t c h a n b o ‘ladi, c h u n k i u n in g t u x u m d o n b o y - 
la m la r id a n ib o rat a n a t o m i k „ o y o q c h a s i “ bor. B u la r d a n
L.ovarii
propria, L .su sp en so riu m o va rii
(y o k i b o s h q a c h a a y t g a n d a
L .in fu n d ib u lo p e lv ic )
v a
L .la ta
n i n g m e z o s a l p i n k s q i s m i
q a tn a s h a d i. K is to m a o ‘sg an sari bu b o y la m la r c h o ‘ziladi, bir-
151

---

biriga y a q in la sh ib o ‘s m a n i n g o y o q c h a s in i p a y d o qiladi. Ayol 
y u m u s h q ilg a n d a , egilg an d a , y o n b o s h i bilan y o tg a n d a o ‘sm a
c h a p d a n o ‘ngga yoki o ‘n g d a n c h a p g a siljib tu rad i va k o 'p i n c h a
180—360 g ra d u sg a ay lan ib qolishi m u m k in .
B e m o r b u n d a
q o rin p astid a b e x o s d a n q a ttiq o g ‘riq se z a d i, k o ‘ngil ay n ish i, 
q ay t qilishi m u m k i n , t o m i r urishi te z la sh ib , q o rin p astid a 
S h y o tk in - B ly u m b e r g belgisi p a y d o b o 'la d i. Bu klinika ,,o btkir 
q o r i n “ d e b aytiladi. B u n d a y h o l d a b e m o r te z d a gin ek o lo g iy a 
boMimiga yotqizilib, d a r h o l o p e r a ts iy a qilinishi kcrak
K o ‘p i n c h a o ‘sm asi boMgan t u x u m d o n olib t a s h la n a d i.
L e k in o p e r a t s i y a v a q t i d a o d a t d a o ‘s m a n i n g „ a n a t o m i k “ 
o y o q c h a s i g a q i s q i c h l a r q o ‘y i l g a n d a ,
b u n g a b a c h a d o n n i n g
nay c h a si h a m kiradi, u „ x im r g ik " o y o q c h a s i d e b , o p e r a tsiy a
esa ,,a d n e k s e k to m iy a “ deyiladi. K is to m a o y o q c h a s in in g
buralib
qolishi
e n g k o ‘p u c h r a y d ig a n a s o r a tla r d a n biri, ik k in c h i o 'r in n i
malignizatsiya
yoki 
rakka aylanish asorati
egallaydi. Bu e n g
jid d iy aso ra td ir. T u x u m d o n n i n g epitelial o 's m a l a r id a n seroz 
( p a p i l l a r )
k i s t o m a l a r v a p s e v d o m u s i n o z k i s t o m a l a r 50%
h o l l a r d a r a k k a a y la n is h i 
m u m k i n .
P a p illa r k i s t o m a la r n i n g
kattaligi va shakli h a m tu rlic h a boMadi. D ia m e tr i, aksari, 25 
sm d a n o s h m a y d i. P a p illa r k is to m a la r k o ‘p i n c h a b ir k a m e ra li, 
silliq yuzali boMadi. K is to m a b ir n e c h a k a m e r a d a n iborat 
b o ‘lsa, yuzi g ‘a d i r - b u d u r b o 'la d i. K is to m a y u z a s id a s o ‘rg‘ic h - 
s i m o n o ‘s im ta la r b o 'lm a s a , silliq va yaltiro q b o ‘lib k o ‘rinadi. 
T u x u m d o n n i n g p a p i l l a r e p ite liy si p o l i m o r f b o ‘lib, 
k o ‘p 
qavatli, turli s h a k lla rd a u c h ra y d i.
K a m e r a li k is to m a y uzasi ak sa ri g ‘a d i r - b u d u r , k is to m a
b o ‘shlig‘ida je le s im o n suyuqlik b o ’ladi.
Epitelial k is to m a
rak
d e b aytiladi. Tasnifi b o ’y ic h a 3 xil 
rak farq lan ad i: b ir la m c h i, ikk ila m c h i va m e ta s ta tik rak ( K r u -
k e n b e rg raki, 
1896).
B i r l a m c h i
r a k 4 ,5 % h o lla rd a u c h r a y d i. „S olidli r a k “ 
— gistologiyasi b o ‘y ic h a tekis, b ir x ild a, o q i m t i r ra n g d a , 
hu jay ra lari, to m ir la ri, follikulalarini ajra tib b o ’lm a y d i, k a m
d if f e r e n s ia lla s h g a n t o ’q im a . 40 y o s h d a n o s h g a n a y o l l a r d a
u c h r a y d i, te z d a assit r o ’y b eradi.
I k k i l a m c h i
r a k
60— 50 % h o lla r d a se ro z p a p illa r 
o ‘s m a l a r ra k k a a y la n a d i, te z o ’sib, s u y u q lik la r h a jm i oshib, 
assit b itish m ala ri p a y d o b o ’ladi, p a p illo m a la r n in g o ’sib ketishi 
k u z a tila d i. 
17— 20 % 
h o lla r d a m u t s i n o z k i s t o m a la r rakka
152

---

a y la n a d i. U l a m i n g m alignizatsiyasi a s ta - s e k in , k o 'p i n c h a 50 
y o s h d a n key in o ‘tadi.
M e t a s t a t i k
r a k
( 1 0 — 3 0 % ) t u x u m d o n g a , a s o s a n ,
o s h q o z o n va i c h a k ra k id a n limfa va q o n orq a li o ‘tadi. S h u n in g
u c h u n t u x u m d o n d a siljim ay d ig an , n o tek is, q a ttiq k o n s is te n ­
siyali o ‘s m a to p ilsa , a lb a tta o s h q o z o n ich ak y o 'lla rin i e n d o s -
k o p iy a, irrig o sk o p iy a, re n tg e n o g ra fiy a usullari bilan tek sh irish
kerak. C h u n k i m e ta sta z li rakni o p e r a tsiy a y o i i bilan dav o lab
boN m ay d i. R a k tarq a lish i b o ‘y ic h a 4 darajag a b o ‘linadi:
I d a r a j a 
— b ir t u x u m d o n d a p a y d o b o ‘lgan;
II d a r a j a — ikkita t u x u m d o n g a , b a c h a d o n , b a c h a d o n
n a y c h a la rig a o ‘tgan ;
III d a r a j a 
— kichik c h a n o q d a g i p a r a m e triy , regional 
lim fatik tu g u n c h a l a r , q o rin shilliq pard asig a o lsib k e tg a n , assit 
p a y d o boNgan;
IV d a r a j a — assit, uzo q d a g i ichki a ’zolarga (o s h q o z o n , 
ic h a k , c h a rv i, jig a r) m e ta s ta z la r b e ra d i, kaxeksiya r o ‘y beradi.
I v a II d a r a ja s id a o p e ra tsiy a qilib, b u t u n jin siy ichki a z o la r 
olib t a s h la n a d i va n u r h a m d a k i m y o - te r a p iy a qoMlaniladi 
( a n d r o b la s tin , k a r b o p la tin , f a r m o r u b its in , sisplatin).
I l l — IV d a r a ja s id a s i m p o to m itik davolash: o g ‘riq n i p asa y - 
tim v c h i d o r i - d a r m o n l a r (m o rf iy , stadol, p r o m e d o l va h o k a z o ) 
q o ‘llaniladi.
L e k in I va II darajali ra k n in g klinik belgilari boMmagani 
u c h u n b e m o r l a r sh ifo k o rg a o g ‘riq, q o n ketishi, q in orqali 
su y u q a jr a lm a la r p a y d o b o N g a n id a n sh ik o y a t qiladilar, afsuski, 
b u n d a k e c h boMadi. C h u n k i HI va IV d arajadagi ra k d a limfa, 
q o n to m ir la r , n e rv la rn i y e m ir g a n , m e ta s ta z bo sq ich i b o s h la n -
g a n boMadi. T u x u m d o n fib ro m a si sh u a ’z o n in g b iriktiruvchi 
t o ' q i m a s i d a n
k e l i b c h i q q a n o ‘s m a d e b q a b u l q i l i n g a n .
T u x u m d o n fib ro m asi k a m (7 — 5 % ), k o ‘p i n c h a b a c h a d o n m io - 
m asi bilan birga u c h r a y d i. T u x u m d o n sark o m a si j u d a k a m
u c h r a y d i . O d a t d a o p e r a t s i y a d a n k e y in o ‘s m a n i g is to lo g ik
te k s h iris h d a n oMkazib, tashxis q o ‘yiladi. T e r a t o m a l a r n i n g eng 
tipik shakllari d c r m o id la r d ir . D e r m o id l a r xavfsiz o ‘s m a la r d a n
boMib, j a m i t u x u m d o n o ‘s m a l a r i n i n g t a x m i n a n
10% id a 
u c h r a y d i. U la r n in g tu z ilish id a , o d a t d a , u c h a la e m b r i o n qavat 
q a tn a s h a d i. 
D e r m o id l a r s h a r s im o n silliq o ‘s m a l a r d a n iborat 
boMib, sekin o 's a d i, sekin h a r a k a tla n a d i va k o ‘p i n c h a b a c h a ­
d o n b ila n q o v u q o ‘rtasidagi b o ‘s h liq d a n j o y oladi. D e r m o id
153

---

kista kcsilg an d a suyuqlik b ilan t o ‘la x a lta c h a g a o 'x s h a y d i. Bu 
suyuqlik uy h a r o r a tid a q o tib y o g ‘s im o n m a s s a hosil qiladi.