Ekoloji ziddiyyət məsələsinin təhlilinə də diqqət yetirmək yaxşı olardı. İstənilən qarşılıqlı fəaliyyətdə ziddiyyət var, burada tərəflər nisbətən sabitdirlər, sərbəstdirlər, əks istiqamətdə fəaliyyət göstərirlər, bir-birini istisna edir, öz aralarında mübarizə aparır, eyni zamanda bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olur, bir bütövlük təşkil edirlər. Deyilənlər tam mənada ekoloji ziddiyyətin inkişaf prosesi kimi çıxış edən cəmiyyət və ətraf mühitin qarşılıqlı fəaliyyətinə aiddir. Cəmiyyətin formalaşması prosesində cəmiyyət və ətraf mühit arasında ekoloji ziddiyyətin yaranması baş verir. Əvvəlcə, bütün başda dialektik ziddiyyətlər kimi o fərqli formada çıxış edir. Bu başlanğıc onunla xarakterizə olunur ki, təbiət hələ tarixin gedişi ilə öz formasını dəyişmişdir və adamlar təbiətə heyvan kimi münasibət bəsləyirlər. Ekoloji ziddiyyət özünün sonrakı inkişafında müxtəlif hallar yaşayır, hətta bu hal ekoloji böhran kimi də təzahür edir. Ekoloji ziddiyyətin xüsusiyyəti onunla müəyyən olunur ki, iki keyfiyyətcə müxtəlif tərəflər, müxtəlif səviyyədə təşkil olunan tərəflər qarşılıqlı fəaliyyətdə olur. Ona görə də bu ziddiyyətə nə son dərəcə sosial, ictimai, nə də son dərəcə təbii kimi baxmaq olmaz, belə ki, hər iki tərəfə qibtəediləcək fəallıq xasdır. Təbii mühitdəki dəyişiklik yalnız cəmiyyətin fəaliyyətində baş vermir: təbiətdə həm də cəmiyyətdən asılı olmayan, onun öz daxili gücündən yaranan immanent (daxili) dəyişikliklər baş verir. Bu dəyişiklik də öz növbəsində cəmiyyətin cavab reaksiyasını yaradır, ekoloji ziddiyyətin inkişafına təsir edir, onun kəskinləşməsinə gətirib çıxara bilir.
