Quruqlikda rivojlanish xodisalari – bu sinfga kiradigan hayvonlar orasida bir qancha turlar borki, ular suv havzalariga to’la bolanmagan, yoki batamom bolanmagan holda o’tadi. Bu 19 ta oiladan 14 tasida (“Naslga qayurish”) holida ko’rinadi.
Quruqlikda rivojlanish usuli ikkiga bo’linadi: 1. Chala quruqlikda rivojlanish (bunda tuxum va lichinka ilk stadiyalari suvdan tashqarida taraqqiy etadi. Kosta-Rika va Panamada yashaydigan baqalar tuxumini daraxt barglariga to’planib qolgan suvga qo’yadi va x.k.o)
2. Batamom quruqlikda rivojlanish(Bunda tuxumgina emas balki lichinka rivojlanishi ham suvdan tashqarida o’tadi)
Masalan: Steylon chervyagasi uyasiga uj qilib qo’ygan tuxumini gavdasi bilan o’rab oladi. Evropada yashaydigan qurbaqani qo’ygan tuxum marjonini erkagi orqa oyoiga o’rab oladi. Chilida uchraydigan baqaning erkagi tuxumni tovush xaltasiga olib yuradi. Janubiy Amerika kvakshaklari tuxumini teridan hosil bo’lgan xaltachalariga olib yuradi. Amerika pipasi
Tuxumdan tirik bola tuish to salamandrasiga xosdir.
Himoya moslanishlari –baqalarda ximoya vazifasini zahar bezlari o’taydi. Tropiklarda yashaydigan ba’zi turlarida ayniqsa kuchli bo’ladi.
Masalan: Braziliya qurbaqasi zahari itni osongina o’ldiradi. Amerika ola daraxt baqasi zahridan Kolumbiyalik ovchilar kamon o’qini zaharlab maymun va boshqa o’rmon hayvonlarini ovlashadi.1 IV Bob.Suvda va quruqlikda yashovchilar xilma-xilligi
Suvda hamda quruqlikda yashovchilarning xilma-xilligi. Suvda hamda quruqlikda yashovchilarga 4 000 dan ortiq tur kiradi. Ular dumsizlar (baqalar, qurbaqalar) va dumlilar (tritonlar, salamandralar) turkumlariga ajratiladi. Dumlilar O‘rta Osiyoda uchramaydi. Ulardan eng yirigi Janubi-Sharqiy Osiyoda tarqalgan gigant salamandraning uzunligi 1,7 metrga yetadi. O‘zbekis ton hududida dumsizlardan ko‘l baqasi va yashil qurbaqa keng tarqalgan. Yashil qurbaqa baqaga nisbatan ancha yirik, rangi och yashil yoki kulrang, terisida sassiq oqish zaharli suyuqlik ishlab chiqaradigan bezlari bo‘ladi. U kunduzi kemiruvchilar inida, daraxtlar ildizi va to‘nkalar ostida, yerto‘lalarda bekinib yotadi. Faqat kechqurunlari ovga chiqadi. Uning orqa oyoqlari nisbatan kuchsiz bo‘lganidan o‘rmalab yoki qisqa-qisqa sakrab yuradi. Qurbaqaning terisi dag‘alroq,o‘pkasi nisbatan yaxshi rivojlangan. U kechqurunlari qurillab sayraydi. Qurbaqa faqat ko‘payish davrida suvga tushadi. U ko‘lmak suvlar va hovuzlarga marjon shodasiga o‘xshab tizilgan tuxumlarini qo‘yadi.
Ahamiyati. Suvda hamda quruqlikda yashovchilar – foydali hayvonlar. Qurbaqa o‘simliklarga ziyon yetkazadigan hasharotlarni qirib, katta foyda keltiradi. Qurbaqa bir kechada 100 tagacha, 9 oy davomida uch mingtagacha hasharotni yeydi. Baqa zarar kunanda hasharotlar (chivinlar)ning suvdagi lichinkalarini va suv bo‘yidagi hasharotlarni qirib foyda keltiradi. Baqaning o‘zi ham turli hayvonlar uchun oziq bo‘ladi. Baqadan tibbiyot va biologiyada laboratoriya hayvonlari sifatida ham foydalaniladi.
