M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1 Umarova D.M., Borcnova M.A., Zuxurova N.A. Logistika. Oquv qo‘llanma. - Т.: TATU, 2007. 83-b. 1 Ахмедов Б. Тарихдан саГхжлар. — Т.: 1992.
|
Atama tarixi.
Logistika tushunchasi o‘zinining tarixiga ega. Oadimgi greklar logistika deb hisob-kitoblarni amalga oshirish san’atini tushunishardi. Maxsus davlat nazoratchilarini logistlar deb atashardi. Qadimgi Rimda esa logistika deb mahsulotlar taqsimoti tushunilardi. Keyinchalik logistika atamasi harbiy qo‘shinlarning joyiashishi va harakatlanish amaliyotini tasniflashda ishlatila boshladi. I ramizning IX—X asrlarida yashagan Vizantiya imperatori Leon V, o‘zining harbiy ish bo'yicha kitobida «logistika» atamasini «front orti, qo‘shinlarning ta’minoti» ma’nosida ishlatadi’. 0 ‘zbekiston tarixiga kelsak, logistika masalalariga buyuk sarkarda Sohibqiron Amir Temur armiyasida katta ahamiyat qaratilgan. Amir Temur armiyasi tashkiliy va harbiy tuzilishda, shunindek, jang olib borish usullari borasida eng katta va qudratli armiya edi. Amir Temur o‘z armiyasini yetti ko‘lga (korpusga) boMgan. Ularga amirlar, shahzodalar qo‘mondonlik qilishgan va markaz, o‘ng, so‘1, qanvuldan joy olganlar. Ba’zi koMlar Amir Temur tomonidan zaxiraga ehtiyot uchun ajratilgan. Bunday tartib qanotlarnigina emas, balki markazni ham birm uncha kuchaytirgan. Markaz ixtiyorida ilg‘or, qanvul va ehtiyot qismlar boMib, u jang taqdirini hal etgan2. Q o‘shinni to ‘plash va ularni taqsimlash bilan tavochilar shug‘ullanishgan. Yurish davrida har bir askar o‘z.i bilan kamon va 30 ta o‘q, chapar va to ‘ra, qilich va bir oyga yetarli ozuqa 1 Umarova D.M., Bo'rcnova M.A., Zuxurova N.A. Logistika. O'quv qo‘llanma. - Т.: TATU, 2007. 83-b. 1 Ахмедов Б. Тарихдан саГхжлар. — Т.: 1992. 7 olishi lozim bo'lgan. Har bir askar ikki ot, har o ‘n kishi o'zi biian birga bir hiyma (chodir), ikki soyabon, bir bei. o‘roq, arra. Tabar, yuz dona igna, arqon, charm mesh, qozon olgan. XIX asr boshida, Napoleon urushlari davrida logistikaga zaxira lami rejalashtirish, tashish va qo'shin ta’minotini boshqarish to'g‘- risidagi fan sifatida qaralardi. Sankt-Peterburgda 1850-yilda nashr etilgan «harbiy ensiklo- pedik leksikon»iga asosan Rossiyada XIX asr o'rtalarida logistika deb qo'shinlarning dushman yaqinida ham, o'zagida ham harakat- lanishini boshqarish va ulaming frontorti ta ’minotini tashkil etish san’ati tushunilardi. Harbiy logistikaning rivojlanishida yangi bosqich ikkinchi jahon urushi davomida vujudga keldi, bunda logistik qarashlar janglami tayyorlash va rejalashtirishda keng qo‘llanila boshladi. XX asrning 50-yillarida moddiy oqimlarni boshqarish masalalari harbiy logistikada qoMlaniladigan uslublar yordamida hal etilishi mumkinligi tan olindi. XX asrning 70-villari boshida turii mamlakatlar iqtisodiyotida logistik qarashlar keng qo‘llanila boshladi. Asta-sekin logistika va logistik boshqaruv tushunchalari turii shakllarga ega bo‘ldi va ishlab chiqarish hamda tovar almashi- nuvining turii xil tarmoqlariga kirib bordi. Bugungi kunda logistikaga moddiy oqim larni boshqarish sifatida qaraladi. O z davrida Sharq bilan G ‘arbni boglab turgan Buyuk Ipak Yo‘li orqaii bo‘ladigan turii xil tovar almashinuvi hamda savdo-sotiq jarayonlarida logistika elementlarini yaqqoi ko‘rish mumkin. Logistika tushunchasini tasniflashda bir nechta qarashlar mavjud. Ulaming ko‘pchiligi bu tushunchani moddiy oqim va axborot oqimi bilan bog‘lashadi. Logistikaning barcha tasniflarini ikkita guruhga ajratish mumkin. Ulardan biri logistikani xo'jalik faoliyatining bir yo‘nalishi sifatida tushuntiradi, u ishlab chiqarish va tovar almashinuvi sohalarida moddiy va axborot oqimlarini boshqarishdan iborat. Ikkinchisi — logistikani ilmiy yo‘nalish sifatida o'rganadi, u moddiy 8 va axborot oqim larining sam aradodigini oshirishning yangi imkoniyatiarini qidirish bilan to yoMialishi sifatida yondashish keng tarqalmoqda. Bu yondashish ishlab chiqarish va tovar almashinuvi sohalarida moddiy va axborot oqimlarini samarali boshqarishdan iborat. Rossiyada 1995-yiida nashr etilgan logistika bo'yicha ilmiy kig'atda logistikaga quyidagicha tasnif berilgan: «Logistika — ishlab chiqarish korxonasigacha xomashyo va materiallarni yetkazib berish, xomashyo, materiallarni. yarim- tayyor mahsulotlarni qayta ishlash, tayyor mahsulotni iste’mol- chigacha yetkazib berish hamda zarur m a’lumotni qayta ishlash, saqlash v a jo ‘natish jarayonida bajariladigan tashish, saqlash hamda boshqa moddiy va nomoddiy operatsiyalami boshqarish va nazorat qilish to ‘g‘risidagi fandir»1. Yuqoridagilami umumlashtirib logistikaga qisqaroq tasnif berish mumkin. Logistika — moddiy va axborot oqimlarini, ularning birinchi manbayidan to oxirgi iste’molc-higacha boMgan harakatini bosh qarish, nazorat qilish, rejalashtirish va tashkil etish to ‘g‘risidagi fandir. Logistikani o‘rganish obyekti moddiy va unga tegishli moliya viy, axborot oqimlaridir. Yüklə Dostları ilə paylaş:
|