M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

10.4. Xaridni rejalashtirish
Sotib olib g‘amlash logistikasining samarali faoliyatini tashkil 
etish uchun m ahsulot ishlab chiqarish uchun qanday materiallar 
kerakligini aniqlash, rahbar xodim lar va b o iim la r faoliyatini
172

---

m uvofiqlashtirishni t a ’m inlovchi sotib olib g ‘am lash rejasini 
tuzishni bilish zarur.
Sotib olib g'am lashni rejalashtirish jarayonida quyidagilarni 
aniqlash kerak:
1) qanday m ateriallar talab qilinishini;
2) m ahsulot ishlab chiqarish uchun zarur bo ‘lgan material 
miqdori;
3) ularga ehtiyoj paydo bolad ig an vaqtni;
4) mol yetkazib beruvchilarning imkoniyatlari;
5) korxona omborlarining talab etiladigan maydoni;
6) sotib olib g'am lash xarajatlari;
7) korxonaning b a’zi bir detallarini mustaqil ishlab chiqarish 
imkoniyatlari.
M ehnat vositalari bilan korxonaning ta ’minlash jarayonida ja ­
vob qilinishi lozim b o ‘lgan asosiy masalalar a n ’anaviydir va ular 
ta’m inot mintaqasidan kelib chiqadi:
— nim alam i sotib olish kerak;
— kimdan sotib olinadi;
— qanday shartlar bilan xarid qilinadi.
A n’anaviy masalalarga logistika o‘zining talablarini ham qo ‘- 
shimcha qiladi:
— sotib olib g‘amlashning qanday qilib ishlab chiqarish va 
sotish bilan bog‘lash kerak;
— korxona faoliyatini qanday qilib tizimli ravishda mahsulot 
yetkazib beruvchilar bilan muvofiqlashtirish kerak.
Sotib olib g‘amlash logistikasining masalalari doirasi ushbu 
faoliyatlar doirasida qilinadigan masalalar va bajariladigan ishlarning 
xususiyatlarini belgilaydi.
Xarid logistikasiga oid b o ‘lgan vazifalar va ishlarni ko ‘rib 
chiqamiz.
1. Moddiy resurslarga boMgan talablarni aniqlash.
M oddiy resurslarga b o ‘lgan talablarni aniqlash jarayonida 
m oddiy vosita resurslarini ichki firm a iste ’m o lch ilari bilan 
uyg‘unlash tirish zarur b o ‘ladi.
U ndan socng moddiy vositalar resurslariga bo ‘lgan talablarning 
hisob-kitobi bajariladi.
173

---

Bunda og'irligiga, hajmiga va yetkazib beriladigan yukiarning 
boshqa ko'rsatkichlariga, shuningdek, yetkaziladigan narsalarga 
xizmat ko‘rsatish talablari belgiianadi.
S o'n g reja va jad v allar ham da ro ‘yxatdagi ham m a yoki 
guruhlar uchun ishlab chiqiladi.
Iste’mol qilinadigan moddiy resurslar natijasida «sotib olish 
kerakmi yoki yasashmi» degan masala hal etiladi.