M muxamedova

zantiya me’morchiHgi. IX asrda xristian va Rim an’analari asosida gullab
yashnagan. 1453-yil Turklar Konstantinopolni egallaguncha Vizantiya
mavjud bo‘lgan. Ulkan gumbazlari, yarim dumaloq arklari va nafis
ustunlari, rang hamda bezak boyligi bilan ajralib turadi356.
Пк xristian me’morchiligi - Bu so‘nggi Rim me’morchiligi davri
hisoblanadi. Uning namunalarini asosan cherkovlar misolida ko‘ramiz.
Mazkur arxitektura Vizantiya me’morchiligiga ham o‘z ta’sirini
o‘tkazgan357.
Gotik uslubdagi me’morchilik - Bu G‘arbiy Yevropada o‘rta asr­
larda mashhur bo‘lgan. Dastlab Fransiyada XII asrda Yangi Rim va
Vizantiya me’morchilik usullaridan kelib chiqib joriy etilgan. Tik
ishlangan arklar, qovurg‘ali gumbazlar, burj, devorlaming yupqa
ishlangani va bezaklarining boyligi bilan ajralib turadi. Bu uslub XIV
asrgacha davom etdi. Undan keyin Uyg‘onish davri boshlandi. Fransiya
va Germaniyada Gotik uslub Ilk, Oliy va So‘nggi davrlarga boMinadi.
Angliyada esa Dastlabki Ingliz, Bezakli hamda Perpendikulyar davrlarga
ajralgan. Fransuzchada Rayonnant va Flamboyant deb ham atalgan358.
Avliyo Sofiya - Muqaddas SofiY. Vizantiya me’morchiligining
eng mashhur namunasi deb hisoblangan bu obida Turkiyaning Istanbul
shahrida joylashkan. 360-yili Imperator Konstantin tomonidan cherkov
sifatida quriigan va 537-yiIi, keyinroq 563- yili qayta ta’mir qilingan.
1453-yili Usmoniylar shahami zabt etkanidan so‘ng uni masjidga
aylantirishdi. Uning 32.6 diametrli ulkan gumbazi poldan 56 metr
yuqorida joylashkan. Ikki yonida ikkita yarim gumbazlar mavjud.
Binoning ichki qismi bezaklarga boy qilib ishlangan359. Ilk o‘rta asrlar
354 M.Curil. The illustrated dictionary o f architecture. Nyu York. 2004. P.24
i55 M.Curil. The illustrated dictionary o f architecture. Nyu York. 2004. P.57
',w M.Curil. ТЪе illustrated dictionary o f architecture. Nyu York. 2004. P.88
457 M.Curil. The illustrated dictionary o f architecture. Nyu York. 2004. P. 1%
ш  M.Curil. 
The illustrated dictionaiy o f architecture. Nyu York. 2004. P.276
m
M.Curil The illustrated dictionary o f architecture. Nyu York. 2004. P.294

---