M umarova, М. Nabiyeva

IV. Javoblarni o‘qish va hikoya sarlavhasini tuzish.

0 ‘quvchilar hikoya matnini yozayotganlarida matn ularning ko‘z o‘ngida bo‘lishi lozim. Aks holda, ulardan savollarga m atnda mavjud bo‘lgan so‘z va gaplar orqali javob berishni talab qilish m um kin emas. Bayonning bu turi uchun 2 -sinf darsligidagi m atnlardan foydalansa bo‘ladi. 0 ‘quvchilar savollarga javob berishda aniq fikrlash bilan hikoya m azm unini tushunib oladilar. Albatta, bu o‘qituvchi rahbarligida am alga oshiriladi.

28
TA ’L IM IY M A S H Q L A R U C H U N M A T N L A R

(Tayyorgarlik mashqlari)
Q ISM LA R G A B O 'LIN G A N M ATNLAR USTIDA ISHLASH


Ikkinchi sinfda tayyorgarlik mashqlari bilan ishlash birinchi sinfdagidek olib boriladi. Am m o yozuv bilan bog‘lanadi.
Bunday m ashqlar ikki ta ’lim iy m aqsadni nazarda tutadi: bolalar, birinchidan, m atnni hikoyalashda m azm unning kctm a-ket bog ‘lanishi haqida tushunchaga ega b o ‘la dilar va izchillikka aham iyat berishga odatlanadilar. Ikkinchidan, m ashqlar jarayonida o‘quvchilar m a’lum fikrni aniq va sodda qilib ifodalaydigan gaplar tuzish m alakasini hosil qilishga o‘rganadilar.
Baliq ovi

Ikki o ' r to q - S a l im bilan Karim baliq o v ig a borishdi. Karim q a r m o q n i s u v g a ta s h la d i . Q a r m o q qimirladi. S h u p a y t K arim s irg ' anib s u v g a tu sh ib ketdi.

Salim o'zini s u v g a otdi. K arim ni s u v d a n olib ch iq d i . (31 so'z)

G aplar yozuv t a x ta s ig a ta r t ibsiz holda yoziladi. O 'quvchilar har qaysi gapni o'qiydilar. Ular g a p l a r ta r t ibsiz h o ld a berilganini, bular hali hikoya emasligini bilib oladilar.

0 ‘qituvchi b o la la rg a hikoya tuzishni a y tad i . B u n in g u c h u n Karim bilan S alim ning harakatini ta r t ib bilan b e r i s h kerakligini tushuntiradi. Bular og'zaki ta svirlanadi v a quyidagi sa v o l beriladi: « Bu g a p l a rg a n e c h t a ra sm i sh la sh m u m k in ? Birinchi, ikkinchi, b e s h in c h i og'zaki tasvir nim a to 'g 'r isida ekanligi kuzatiladi. O g ' z a k i ta sv i r qilinm agan m a tn g a g a p ( uchinchi, b e s h in c h i ) y o zu v t a x t a s i d a n o'qitiladi, g a p nim a h a q id a ekanligi a n iq lan a d i . G a p la rn in g q a n d a y ta r t ib d a berilishiga q a ra b , ra q a m qo'yiladi. Hosil b o ' lg a n hikoyani o ' q i s h u c h u n tayyorgarlik ko'riladi. O 'quvchilar g ap n i o'qiydilar. S o ' n g r a h ikoya hosil qilish uchun ularni kerakli ta r t ib d a ko'chirib yozib, joylashtiradilar. S o ' n g r a ikki-uch g ap n i (buni o'qituvchi belgilashi m um kin) y o z u v t a x t a s i d a n ko'chirib yozadilar.
29
K u c h b i r l ik d a
Bir chum oli katta don topib oldi. Uni iniga olib ketm oqchi bo'ldi. Don og'ir edi. C hum oli donni ko' tara olmadi.
S h u n d a n keyin chumoli o'rtoqlarini y o r d a m g a chaqirib keldi. Ular birgalikda donni inlariga olib keldilar. (33 so'z)
G a p la r tartibi buzilgan h o ld a yozuv ta x ta s ig a yoziladi va yopib qo'yiladi. O 'qituvchi m atnni o'qiydi.