Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda
Yüklə 1,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
KARBOHİDROGENLƏRİN
İŞLƏNMƏSİ PROSESİ Oksidləşmə Sulfoxloridləşmə Xlorlaşma Sulfooksidləşmə Nitrolaşma Qeyd olunan bütün kimyəvi işlənmə prosesləri, demək olar ki, səthi aktiv maddələr istehsalının və habelə sintetik yağ əvezediçilərin müxtəlif mərhəlelerinde istifadə olunur.[6] Demeli, parafinlərdən alınan sintetik yağlı turşular istehsalının inkişaf etdirilmesi neticesinde sabun və yuyucu vasiteler almaq uçun işlədilen çoxlu sayda miqdarda yağa qənaet etmek mumkun olmuşdur. Aparılan tedqiqatlar gösterir ki, xam halda olan məişət kimya mallarının (yuyucu vasitələrin) bir sıra çatışmayan cəhətləri olduğuna görə və bu cəhətləri aradan qaldırmaqdan ötrü onların terkibine ayrı-ayrı növdə olan faydalı elaveler qatılır. Başlıca olaraq, faydalı elaveler kimi aşağıdakı vasitelerdən istifadə olunur: 1. Fosfor turşusunun duzları; 2. Enzemlər; 3. Natrium metasilikat; 4. Natrium- perbora; 5. Soda; 6. Natriumsulfat; 7. Optiki ağardıcılar; 8. Ətirli maddələr və s. 10 Fosfor duzlarının en ehemiyyetlisi tripoli fosfat- natriumdur. Metasilikat- natrium demek olar ki, bütün məişət kimya mallarına, yəni sintetik tozvari yuyucu vasitelere elave edilir ve bu əlave parçanı zədələnməkdən, korlanmaqdan qoruyur, hətta paltaryuyan maşının xarab olmasının və paslanmasının qarşısını alır. Tədqiqatlar göstərir ki, parçanın yuyulan zaman ağarmasına səbəb herborat-natriumun su mühitində hidrogen-peroksid ayırmasıdır. Yuma zamanı yuyucu vasitələrə bir sıra ağardıcı pereparatlar da əlavə edilir ki, bu dapaltarların rəngini daha da yaxşılaşdırır. Buna misal olaraq, lazımlı komponentlərdən biri hesab edilən karbosimetilsellülozadır və yuyucu vasitələrə qatılır. [5] Karboksimetilsellüloza yuyulan paltarların üzərinə çirklərin yenidən yayılmasının (resorsiya) qarşısının alır. Pasta və toz halındakı yuyucu vasitələrə göstərdiyimiz bu əlavə qatılır. Bu əlavənin başlıca vəzifəsi yuyucu vasitələrdə yuyuculuq qabiliyyətini artırılmasıdır. Sodaya nisbətən yuyucu vasitələrə əlavə olunan bu vasitə - tripoli-fosfat-natrium daha faydalı hesab edilir. Yuyucu vasitələrə çox zaman qatılan faydalı elavənin miqdarı tozun miqdarının çox hissəsinin teşkil edir. Ona görə də yuyucu vasitələrin istehsal hecminin telebine uyğunlaşdırmaq üçün qeyd olunan faydalı elavelerin istehsalını ehemiyyetli derecədə artırmaq lazımdır. Hesablamalar nəticəsində aydın olunur ki, müxtəlif növ məişət kimya mallarının, yuyucu vasitələrin, sintetik yağ əvəzedicilərinin (neft, parafin, karbohidrogenlerin oksidləşməsi əsasında) istehsal edilməsi, bitki yağlarına nisbətən iki dəfə ucuz başa gəlir. Təşkilati dəyişikliklərə restnıkturlaşma prosesinin əhatəsində yeniləşmə halları aşağıdakılardır.[13] Təzə köməkçi hissələr və yeni qrupların yaradılması - Məhsuldar olmayan vahidlərinin ləğv edilməsi - İstehsal bölmələrinin sərbət müəssisələrə çevrilməsi - Kiçik sexlərin birləşdirilməsi - Kənar müəssisələrin özəlləşdirilməsi və s. 11 Məişət kimya malları bazarının davamlı analiz metodlarını tədqiq edərkən, istehsal sahesinin idarə edilməsinin kompleks təkmilləşdirilməsi proqramı aşağıdakı göstərdiyimiz istiqamətlər üzrə işlənib hazırlanması məqsədəuyğun hesab edilir: - Məişət kimya mallarının (sintetik yuyucu vasitələr) bazarı sahəsində elmi- texniki inkişaf, planlaşdırmanın təkmilləşdirilməsi, istehsal olunan vəsaitlərin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması - Sintetik yuyucu vasitələrvə ona oxşar məhsulları istehsal edən müəssisələrin və birgə müəssisələrin qurulmasının texniki iqtisadi əsaslandırılması -Məişət kimya mallarının bir növü olan sintetik yuyucu vasitələrin və onaoxşar malların keyfiyyətinin artırılmasının təkmilləşdirilməsi -Məişət kimya malları (sintetik yuyucu vasitələr)istehsal edən müəssisələrin iqtisadi göstəriciləri və fond sisteminin təkmilləşdirilməsi - Sintetik yuyucu vasitələr istehsal edən sahənin xarici və iqtisadi əlaqelerinin həyata keçirilməsinin forma və metodlarının təkmilləşdirilməsi Tədqiqat işində yuxarıda qeyd etdiyimiz istiqamətləri nəzərə almışıq və respublikamızda istehsal olunan sintetik yuyucu vasitələr sahəsində istehsalın həm əsas (baza), həm də ilkşamil olunan şərtlərinin vəziyyətinin sistemli təhlilini aparmışıq: Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|