Magistraturaga kirish imtihoni uchun mutaxassislik fanlaridan sinov dasturi va abiturientlarning bilimlarini baholash mezoni

“TUPROQSHUNOSLIK fani bo„yicha 
1. 
Tuproqshunoslik” fanining rivojlanish tarixi va tabiiy fanlar bilan bog„liqligi.
2. 
Geosfera tizimida tuproqning o„rni. 
3. 
Tuproq paydo bo„lishida turli jarayonlar va omillarning roli.
4. 
Nurash jarayonlarining turlari va ularning hosil bo„lishi.
5. 
Tuproq hosil qiluvchi jinslar, ularning kelib chiqishi.
6. 
Tuproq hosil qiluvchi tog„ jinslarining tuproq xossalariga va tarkibiga taʼsiri.
7. 
Katta geologik va kichik biologik doira bo„ylab aylanayotgan moddalarning tuproq 
hosil bo„lishidagi roli.
8. 
Tuproq hosil bo„lishiga taʼsir etuvchi omillar. 
9. 
Tuproq hosil bo„lishining umumiy sxemasi. 
10. Iqlimning tuproq hosil bo„lishidagi roli.
11. Tuproq hosil bo„lishining biologik omillari.
12. Relyefning tuproq hosil bo„lishiga taʼsiri.
13. Relyef tiplari va ularning tarqalish qonuniyatlari.
14. Ona jinsning tuproq hosil bo„lishidagi roli. 
15. Bo„z tuproqlarning ona jinslari. 
16. Tuproq profilining tuzilishi.
17. Tuproqning yoshi.
18. Tuproq hosil bo„lishiga insonning taʼsiri. 
19. Tuproqning morfologik tuzilishi: rangi, holati, mexanik tarkibi, donadorligi, 
g„ovakligi, yangi yaralmalar va qo„shilmalar. 
20. Tuproq ko„p fazali polidispers sistema.
21. Tuproqning mineralogik tarkibi. Birlamchi va ikkilamchi minerallar hosil bo„lishi, 
tuzilishi, tarkibi.
22. Tuproqning kimyoviy tarkibi.
23. Tuproqning organik qismi. 
24. Tuproqning mineral qismi. 
25. Tuproqning mexanik tarkibi. 
26. Kimyoviy 
moddalarning tuproqda hosil bo„lish manbalari, tuproqda 
elementlarning profil bo„yicha tarqalishi. 
27. Tuproqdagi makro va mikroelementlar. 
28. Tuproq singdirish sig„imining turlari, tabiati. 
29. Kolloidlar tuzilishi.
30. Tuproqning fizik–mexanik xossalari va ekologik holatiga taʼsiri. 
31. Tuproq tarkibidagi suv va kategoriyalari.
32. Suv turlarining tuproq namligini oshirishda va o„simliklarni oziqlantirishdagi 
ahamiyati. 
33. Tuproqning tabiiy va sunʼiy unumdorligi.
34. Tuproq unumdorligining kategoriyalari va turlarining shakllanishi. 
35. Unumdorlikni saqlash, tiklash, oshirish muhofaza qilish choralari. 
36. Tuproq radioaktivligi. Tabiiy va sunʼiy radioaktivlik.

---

37. Tuproqdagi radioaktiv elementlar, ularning manbalari. Tuproq profilida tarqalishi, 
xossalari va ahamiyati. 
38. Tuproq tasnifi, tiplari. АQSH, Yevropa, Osiyo qitʼalari, BMT va YUNESKO 
tashkilotlarida ishlab chiqilgan tasniflar.
39. Tuproqlarning geografik geografik tarqalish qonuniyatlari.
40. Kam rivojlangan, yupqa qatlamli va chimli tuproqlar. Morfologik tuzilishi, 
xossalari, tarkibi va foydalanishi.
41. Аrktika va subarktika tundrasining tuproqlari. Morfologik tuzilishi, xossalari, 
tarkibi va foydalanishi.
42. Tayga o„rmon mintaqasining tuproqlari. Morfologik tuzilishi, xossalari, tarkibi va 
foydalanishi.
43. Botqoq tuproqlar. Morfologik tuzilishi, xossalari, tarkibi va foydalanishi.
44. O„rmon dasht va dasht zonasining tuproqlari.
45. Cho„l zonasining tuproqlari. Morfologik tuzilishi, xossalari, tarkibi va 
foydalanishi.
46. Daryo sohillari va deltalaridagi o„tloqi, o„tloq-botqoq tuproqlar. Morfologik 
tuzilishi, xossalari, tarkibi va foydalanishi. 
47. Sho„rlangan gidromorf tuproqlar.
48. Tog„ oldi cho„l-dasht zonasining bo„z tuproqlari. Morfologik tuzilishi, xossalari, 
tarkibi va foydalanishi.
49. Tog„ tuproqlari. Morfologik tuzilishi, xossalari, tarkibi va foydalanishi. 
50. Аntropogen tuproqlar. Morfologik tuzilishi, xossalari, tarkibi va foydalanishi. 
Tuproqlarning melioratsiya qilishda tuproq kimyosining roli. 
51. Tuproq paydo bo„lish jarayonining umumiy sxemasi va tuproq profilini 
shakllanishi. 
52. Tuproqning kelib chiqishi, tarkibi, xossalari, geografik tarqalish qonuniyati.
53. Tuproqshunoslik fanining rivojlanish tarixi.
54. O„zbekiston tuproqlarini o„rganishda M.A.Orlov, I.N.Antipov – Karataev, 
M.A.Pankov, N.V. Kimberg, M.U. Umarov, A.M. Rasulov, M.B. Baxodirov va boshqa 
olimlarning roli. 
55. O„zbek tuproqshunos olimlarining fanga qo„shgan xissalari. 
56. Tuproq paydo bo„lish jarayonining mohiyati. 
57. Tuproq qatlamlari va uning hosil bo„lishi. Tuproq qatlamlarining morfologik 
belgilari, ahamiyati.
58. Tog jinslarining nurashi va nurash turlari.
59. Tuproq paydo qiluvchi yotqiziqlar.
60. Tuproqdagi asosiy jinslar, minerallar. Birlamchi minerallar tarkibi, xususiyati, 
ahamiyati. 
61. Ikkilamchi minerallarning tarqalish qonuniyati va uning tuproq agronomik 
xususiyatiga tasiri.
62. Mexanik elementlarining minerologik, kimyoviy tarkibi va fizikaviy xususiyatlari. 
Mexanikaviy tarkibini tasnifi (N.M. Sibirsev, N.A.Kachinskiy).
63. Tuproq ona jinsining mexanik, mineralogik va kimyoviy tarkibi tuproq paydo 
bo„lishiga, agronomik xususiyati va uning unumdorligiga tasiri. 
64. Tuproq organik qismining kelib chiqishi,organik moddalar manbai. 

---

65. O„simlik formastiyasini tuproq paydo bo„lish jarayoniga ta‟siri. 
66. Mikroorganizmlar turlari va ularni tuproq paydo bo„lishidagi ahamiyati.
67. Tuproqda hayot kechiruvchi jonzotlar va ularni tuproq paydo bo„lishidagi 
ahamiyati.
68. Tuproq paydo bo„lishi va unumdorligidagi tirik organizmlarning roli. 
69. Gumus, uning hosil bo„lishi, tarkibi, xossalari. Gumifikastiya jarayoni va 
muammolari. 
70. Tuproq unumdorligida gumusning ahamiyati. 
71. Qaysi tuproqlarda gigroskopik namlik yuqori bo„ladi? 
72. Tuproqning hajm og`irligini dala va labaratoriyada aniqlash usullari.
73. Tuproqning solishtirma og`irligi aniqlash. 
74. Tuproq paydo qiluvchi ona jinslarga nimalar kiradi? 
75. Minerallarga ta‟rif bering va misol keltiring? 
76. Tog` jinslari kelib chiqishiga ko„ra necha turga bo„linadi? 
77. Tuproq kolloidlarining xossalari va ahamiyati? 
78. Tuproqning singdirish qobilyati va turlarini ayting? 
79. Tuproqning singdirish xossasi, tuproqdagi kolloid zarrachalar miqdori.
80. Tuproq kolloid zarrachalarining tuzilishi, singdirilgan kationlar tarkibi
81. Tuproq reakstiyasi. Tuproq kislotaliligi va ishqoriyligi. 
82. Tuproq buferligi, uning agronomik ahamiyati. 
83. Tuproq unumdorligida strukturaning ahamiyati.
84. Tuproq fizik xossalarning tuproq strukturasi, mexanik tarkibi, organik moddalari 
miqdori va boshqa faktorlarga bogliqligi.
85. Tuproqning fizik va mexanik xususiyatini yaxshilash choralari.
86. Unumdorlik turlari. Tuproq unumdorligining asosiy belgilari.
87. Tuproq genezisi, tasnifi, geografiyasi va ulardan qishloq xo„jaligida foydalanish. 
88. MDH va O„zbekiston hududidagi tuproqlarni geografik tarkalishi. 
89. Tuproq resurslari va ulardan dehqonchilikda foydalanish. 
90. Podzol tuproqlarning paydo bo„lish jarayoni.
91. Podzol tuproqlar va ularning tarqalishi, qatlamlarining tuzilishi, tasnifi.
92. Botqoqli tuproqlar. Botqoqli tuproqlarning hosil bo„lish jarayoni. 
93. Botqoq tuproqlar, ularni tarqalishi va maydoni tuzilishi, tarkibi, tasnifi va 
xususiyatlari.
94. Tuproqning sho„rlanishi, ularni bo„linishi, tasnifi.
95. Sho„rxoklarni tarqalishi, tuzilishi, tarkibi va xususiyati.
96. Sho„rxok va sho„rxoklashgan tuproqlar meliorastiyasi.
97. Sug`orish natijasida ikkilamchi sho„rlanish va unga qarshi kurish choralari. Sur 
qo„ng`ir, qumli cho„l tuproqlarining xossa-xususiyatlari. 
98. Taqir tuproqlardan qishloq xo„jaligida foydalanish. 
99. Bo„z tuproqlar va uning tipchalari, xossalari va ulardan qishloq xo„jaligida
foydalanish. 
100. Gidromorf tuproqlar. ulardan qishloq xo„jaligida foydalanish. 
101. Tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora tadbirlari. 
102. Bonitirovka-nima? Yerlarni iqtisodiy jihatdan baholash. 
103. Tuproq xaritalari va xaritagrammalaridan qishloq xo„jaligida foydalanish. 

---

104. Tuproqshunoslik sohasidagi asosiy muammolar.
105. Tuproqni muhofazalash.
106. Tuproq muhiti pH ni aniqlash usullari? 
107. Kislotali tuproqlarni kimyoviy melioratsiyalash.
108. Ishqoriy tuproqlarni kimyoviy melioratsiyalash. 
109. Tuproqni dalada tekshirish uslubi qanday? 
110. Tuproqning morfologik belgilarini sanab o„ting va tavsiflang. 
111. Tuproq xaritalari, ularning ahamiyati va turlari haqida tushuncha bering. 
112. Tuproq chuquri nechi xil bo„ladi va tavsiflang. 
113. Tuproq xaritalari masshtablari haqida ma‟lumot bering. 
114. Sur qo„ng`ir, qumli cho„l tuproqlarining xossa-xususiyatlari qanday. 
115. Taqir tuproqlardan qishloq xo„jaligida qanday foydalaniladi. 
116. Bo„z tuproqlar va uning tipchalari, xossalari va ulardan qishloq xo„jaligida 
foydalanish. 
117. Gidromorf tuproqlar. ulardan qishloq xo„jaligida foydalanish. 
118. Tuproq eroziyasi va unga qarshi kurash chora tadbirlari. 
119. Bonitirovka-nima? Yerlarni iqtisodiy jihatdan qanday baholanadi? 
120. Tuproq xaritalari va xaritagrammalaridan qishloq xo„jaligida foydalanish. 
121. Cho„l zonasi tuproqlarining tarqalishi va xossalari. 
122. Sur qo„ng`ir tusli tuproqlarga tavsif bering. 
123. Taqirlar, va taqirli tuproqlar, ularni tuzilishi, xususiyati va tasnifi.
124. Qumli cho„l tuproqlari, ularning tarqalishi, maydoni, tabiiy sharoiti, xossalari va 
qishloq xo„jaligida samarali foydalanish yo„llari. 
125. Bo„z tuproqlar genezisi tarkibiy xususiyatlari bo„yicha tadqiqotlar.
126. Och tusli bo„z tuproqlarning kelib chiqishi, tarqalishi va xossalari.
127. Tipik bo„z tuproqlarning kelib chiqishi, tarqalishi va xossalari.
128. To„q tusli bo„z tuproqlarning kelib chiqishi tarqalishi va xossalari.
129. Cho„l mintaqasidagi gidromorf tuproqlar. 
130. Bo„z tuproqlar mintaqasidagi gidromorf tuproqlar.
131. Eroziya turlari. Tuproq unumdorligiga eroziyaning tasiri.
132. Tuproqni eroziyadan muhofazalash usullari va ulardan qishloq xo„jaligida 
foydalanish.
133. Yerdan oqilona foydalanish va tuproqni muhofaza qilish tabiiy resurslarni asrash
hamda ulardan foydalanish. 
134. Tuproqlar bonitirovkasi va yerlarni iqtisodiy baholash.
135. Tuproqni 
unumdorligini 
belgilovchi 
xossalarini 
aniqlash, 
pasaytirish 
koeffitsiyentlari.
136. Tuproq xaritalari va kartogrammalaridan qishloq xo„jalik ishlab chiqarishda 
foydalanish. qishloq xo„jalik ishlab chiqarishda tuproq xaritalaridagi materiallardan 
foydalanish.
137. Tuproq xaritalari xillari. Tuproq xaritogrammalari, ularning xillari, ularni ishlab 
chiqarishda qo„llanilishi.