MahirəNərimanqızı

Tanımaya  gəldikdə  o,  hər  hansı  bir  obyekti  yenidən 

qavrama  zamanı  yada  salmaqdan  ibarətdir.  Tanıma 

olmasaydı  biz  cisimləri  artıq  bizə  tanıĢ  olan  kimi  deyil,  yeni 

cisim kimi qavrayardıq.  

          Unutma. Hafizə ilə bağlı çətinliklər yadasalmadan daha 

çox  xatırlama  ilə  əlaqədardır.  Müasir  psixologiyanın  bir  çox 

tədqiqatları sübut edir ki, sağlam beyində informasiyalar uzun 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

63 

63 

63 

63 

63 

63 

63 

63 

63 

müddət hifz olunsa da onların çox hissəsi istifadə olunmamıĢ 

qalır.  Praktiki  olaraq  böyük  əksəriyyəti  «əlçatmaz»  olur, 

«unudulur», amma deyirlər ki,  onlar bunu bilirdi, oxumuĢdu, 

eĢitmiĢdi  və  s.  Psixoloqlar  bunu  unutma  adlandırırlar.  Yəni 

psixikada olan informasiyalar dəqiqliyini, aydınlığını itirir və 

ya  azalır.  Q.Ebbinhauzun  təcrübəsi  bu  baxımdan  maraqlıdır. 

O,  sübut  edir  ki,  öyrənilən  materialın  40  faizi  yarım  saat 

sonra, 66 faizi bir gündən sonra, 75 faizi üç gündən sonra, 79 

faizi  bir  aydan  sonra  unudulur.  Əlbəttə,  burada  fərdi 

xüsusiyyətlər, materialın mənalılığı, əhəmiyyətliliyi də böyük 

rol oynayır.  

Göründüyü  kimi,  unutmada  baĢlıca  yeri  vaxt  tutur. 

Lakin psixika üçün paradoksal hallar da xasdır. Məsələn, yaĢlı 

adamlar  indicə,  az  müddət  əvvəl  eĢitdiklərini  asanlıqla 

unutduqları halda, uzaq keçmiĢdə baĢ verənləri çox da çətinlik 

çəkmədən və aydın xatırlayırlar. Bu fonomen «Ribo qanunu» 

adlanır.  Unutmanın  ikinci  mühüm  amili  adətən  mövcud 

informasiyadan  aktiv  istifadə  olunmasıdır.  O  Ģeylər  daha  tez 

unudulur  ki,  ona  az  tələbat  olur  və  ya  ehtiyac  olmur.  YaĢlı 

adamlarda  verbal  hafizə  daha  tez  unutqanlıqla  əvəz  olunur. 

UĢaqlığın  təəssüratı,  xatirələri,  hərəkət  vərdiĢləri  (velosiped 

sürmək,  gitara  çalmaq,  üzgüçülük,  futbol  oynamaq  və  s.) 

hafizədə  daha  davamlı,  bəzən  on  illərlə  heç  də  çox  iradi  səy 

göstərmədən  yada  salınır.  Belə  faktlar  da  məlumdur  ki,  üç  il 

həbsxanada  «oturmuĢ»  adam  nəinki  qalstuk  bağlamağı,  hətta 

ayaqqabı bağlamağı belə unudur.  

Unutma  eyni  zamanda,  psixikanın  özünümüdafiə 

mexanizmidir.  Unutma  Ģüur  və    Ģüuraltı  sahələri  sarsıntı  və 

pozulmalardan  qoruyur.  Ġnsana  xüsusilə  kəskin  təsir  etmiĢ 

hadisələrin uzun müddət həmin Ģiddətlə davam etməsinə təbii 

ki,  orqanizm  davam  gətirməz.  Vaxt  keçdikcə  onun  təsiri 

azalır,  tədricən  unudulur.  Ümumiyyətlə,  o  Ģeylər  "unudulur" 

ki, psixoloji tarazlığı pozur, davamlı neqativ gərginlik yaradır. 

Hafizə 

insanın 

daha 

asan 

pozulan 

---