MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

130 

130 

tərbiyə iĢləri ilə sıx bağlıdır. 

Ġnam,  dostluq,  yoldaĢlıq,  xeyirxahlıq,  məhəbbət, 

insanpərvərlik, vətənpərvərlik, borc, həya və məsuliyyət hissi, 

vətəndaĢlıq,  humanizm  və  s.  əxlaqi  hisslərə  misal  ola  bilər. 

Bəzən  də  elə  olur  ki,  insan  mövcud  olan  əxlaq  normalarına 

uyğun olaraq hərəkət  etmir. Bu ilk növbədə həmin Ģəxsin öz 

mənafeyini hər Ģeydən üstün tutmasından irəli gəlir. Belə olan 

halda  həmin  Ģəxs  müvafiq  normalara  müsbət  münasibət 

bəsləmədiyi üçün, mənfi hisslər keçirir. DüĢmənçilik, paxıllıq, 

fərdiyyətçilik,  məsuliyyətsizlik,  həyasızlıq,  vicdansızlıq, 

namuzsuzluq və s. bu cür hisslərdir. 

Bəzən  də  elə  olur  ki,  insan  öz  hərəkətinin,  rəftarının 

cəmiyyətdəki  müvafiq  normalara  uyğun  olmadığını,  düzgün 

hərəkət  etmədiyini  sonradan  baĢa  düĢür.  Bu  zaman  əmələ 

gələn  iztirab,  xəcalət,  təəssüf,  peĢmançılıq,  rüsvayçılıq  da 

əxlaqi  hisslər  hesab  olunur.  Deməli  əxlaqi  hisslər  qavrayıĢ 

obyektinə  bəslənən  müsbət  və  ya  mənfi  münasibətlərin  əks 

etdirilməsidir.  Ġnsanın  münasibəti  onun  Ģüuru  ilə  tənzim 

olunur.  Odur  ki,  gənc  nəslin  tərbiyəsi  iĢində  əxlaqi  Ģüurun 

inkiĢaf 

etdirilməsi 

ön 

plana 

çəkilməlidir. 

Çünki, 

özünüdərketmənin  kökləri  Ģüurla,  əxlaqi  hisslərlə  bilavasitə 

bağlıdır.  Digər  tərəfdən  mənlik  Ģüuru  da  bir  qayda  olaraq 

əxlaqi  Ģüura  söykənir  və  onunla  qarĢılıqlı  əlaqədə  daha 

səmərəli inkiĢaf edir.