MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

251 

251 

251 

251 

251 

251 

251 

251 

251 

VI.21.2. Yeniyetmə yaĢında Ģəxsiyyətin formalaĢması 

 

Ünsiyyət  tələbatı.  Yeniyetmə  yaĢında  Ģəxsiyyətin 

formalaĢmasında  əsaslı  dəyiĢiklik  baĢ  verir.  Görkəmli 

psixoloq  K.Levinin  fikrincə  keçid  yaĢı  olan  yeniyetməlik 

dövründə  mühüm  proseslərdən  biri  onları  istiqamətləndirən 

Ģəxsiyyətin  həyati  aləminin,  ünsiyyət  sahəsinin,  qrup 

mənsubluğu  və  insanların  tiplərinin  geniĢlənməsindən 

ibarətdir.  Burada  yeniyetmədə  ünsiyyət  tələbatının  meydana 

gəlməsi xüsusi rol oynayır. Bu dövrdə yoldaĢları ilə ünsiyyət 

səyi, həmyaĢıdlar kollektivinə meyl son dərəcə aydın təzahür 

edir.  Ünsiyyət  fəaliyyətinin  obyekti  həmyaĢıdlardan  ibarət 

olur.  Yeniyetmə  ünsiyyət  fəaliyyəti  prosesində  ictimai-əxlaqi 

münasibət normalarını mənimsəyir. 

Yeniyetmə  yaĢında  həmyaĢıd  uĢaqların  psixoloji 

intelektual  cəhətdən  bir-birinə  uyğunlaĢmasını  asanlaĢdıran 

Ģərait yaranır. Yeniyetmə yaxınlıq dərəcəsinə görə yoldaĢın üç 

tipini müəyyənləĢdirir: sadəcə olaraq yoldaĢ, yaxın  yoldaĢ və 

Ģəxsi dost. 

Yeniyetmənin yaxın yoldaĢları və dostları ilə ünsiyyəti 

sadəcə  olaraq  təlim  fəaliyyəti  hüdudları  ilə  məhdudlaĢmır, 

həyatının  bir  çox  sahələrini  əhatə  edir.  Yeniyetmələrin 

həmyaĢıdları ilə ünsiyyəti təlimə olan münasibəti ikinci plana 

keçirir.  Hətta  yoldaĢları  ilə  ünsiyyətə  nisbətən  doğma  adam-

larla  ünsiyyətin  rolu  xeyli  azalır.  Yeniyetmə  belə  hesab  edir 

ki, həmyaĢıd uĢaqlarla münasibətlər onun Ģəxsi münasibətidir, 

heç  kəsin  buna  qarıĢmağa  haqqı  yoxdur.  Ona  görə  də 

yeniyetmənin dostları onun üçün referent qrupa çevrilir. 

Yeniyetmənin  ünsiyyət  fəaliyyətinin  mühüm  sahə-

lərindən birini də “oğlan-qız” tipli münasibətlər təĢkil edir. Bu 

dövrdə  oğlan  və  qızlar  bir-birilə  maraqlanmağa  baĢlayırlar. 

Onlarda  bir-birinin  xoĢuna  gəlmək  arzusu  yaranır.  Bununla 

belə  kiçik  yeniyetməlik  dövründə  oğlan  və  qızların  davranıĢı 

hələ ambivalent xarakter daĢıyır: onlar bir tərəfdən, bir-biri ilə 

---