MahirəNərimanqızı

, bərpaedici
və 
yaradıcı
təxəyyül növlərinə ayrılır. 
Bərpaedici təxəyyül
təsvirə, sxemə əsasən surətlərin 
yaradılması prosesidir
. 
Mövcud
 
olmuĢ, yaxud mövcud olan, 
lakin bizim tərəfimizdən heç zaman bilavasitə qavranılmamıĢ 
obyektlərin təsvirə əsasən surətlərinin yaradılmasına 
bərpaedici təxəyyül deyilir
. 
Məsələn, bədii əsərlərdə təbiət 
təsvirlərinə aid parçaları oxuyarkən gözümüzün qarĢısında, 
yəni təxəyyülümüzdə bizim heç vaxt olmadığımız bir yerin, 
ərazinin obrazı yaranır. Həndəsədə fiqurların fəzada 
vəziyyətinə aid teoremanın Ģərtlərində verilən faktlara əsasən 
biz onun obrazını təxəyyülümüzdə yarada bilməsək, 
teoremanı isbat etmək olmaz. ġagird tarix, coğrafiya fənnləri 
ilə bağlı materialları öyrənərkən, beləcə, dərslikdə verilən 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
102 
102 
təsvirlərə əsasən, müxtəlif coğrafi əraziləri, tarixdə baĢ verən 
döyüĢ səhnələrini, onların obrazlarını təxəyyülündə yaradır. 
Bütün bunlar da öz növbəsində təlim materialarının 
mənimsənilməsində, uzun müddət yadda saxlanılmasında çox 
böyük əhəmiyyət daĢıyır. 
Bərpaedici təxəyyül insanın həyat və fəaliyyətində 
mühüm əhəmiyyətə malik olmaqla təlim fəaliyyətində 
müstəsna əhəmiyyət daĢıyır.
 
Yaradıcı təxəyyül
 
fəaliyyətin tərkib hissəsini təĢkil 
edən yeni surətlərin yaradılmasıdır. Təxəyyülün bu növü heç 
bir sxemə, təsvirə istinad etmədən, müstəqil olaraq yeni 
surətlərin yaradılmasından ibarətdir. Bəzən yanlıĢ olaraq 
yaradıcı təxəyyüllə, yəni, yeni orijinal obrazların yaradılması 
prosesi 
ilə 
yaradıcılıq 
deyilən 
fəaliyyət 
prosesini 
eyniləĢdirirlər. Təbii ki, insanın yaradıcılıq fəaliyyəti yaradıcı 
təxəyyülə çox bağlıdır. Lakin, bunlar eyniləĢə bilməz. 
Təxəyyül və yaradıcılıq haqqında sonrakı bölmədə söhbət
açacağıq. Burada isə ancaq yeni obrazlar yaratmaqdan söhbət 
gedir. Yeni obrazın, surətin yaradılması prosesi haqqında 
ayrıca danıĢacağıq