MahirəNərimanqızı


IV. 12. 3. Təxəyyül surətlərinin yaradılması



Yüklə 6,04 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə297/613
tarix25.12.2023
ölçüsü6,04 Mb.
#194810
növüDərs
1   ...   293   294   295   296   297   298   299   300   ...   613
IV. 12. 3. Təxəyyül surətlərinin yaradılması 
prosesi 
Təxəyyül surətlərinin yaradılması prosesi mühüm 
fikri proseslər olan təhlil-tərkib fəaliyyəti ilə bağlıdır. Təhlil 
və tərkib
 (
analiz və sintez) təkcə təfəkkür fəaliyyətinin əsasını 
deyil, həm də təxəyyül surətlərinin yaradılmasının əsasını 
təĢkil edir. Bu cəhət yaradıcılığın bütün sahələrində həm elmi, 
texniki, həm də ədəbi yaradıcılıq sahəsində çox aydın Ģəkildə 
özünü göstərir.
 
Yazıçı bu və ya digər surəti yaratmaq üçün müĢahidələr 
aparır, həyatda rastlaĢdığı insanları, onların hərəkətlərini 
təhlildən keçirir, daha sonra müxtəlif adamlarda müĢahidə 
etdiyi xüsusiyyətləri, əlamətləri birləĢdirir. 
1
Рубенштейн С.Л.
Основы общей психологии. М., 1946, с.329 


www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
104 
104 
Surətlərin yaradılmasında yazıçının həyata keçirdiyi bu 
tərkib, sintezləĢdirmə fəaliyyəti müxtəlif tərzlərdə özünü 
göstərir. Məsələn, böyük rus yazıçısı L.N.Tolstoy «Hərb və 
sülh» əsərindəki NataĢa Rostova obrazını özünün həyat 
yoldaĢı Sofiya Andreyevanın və bir də baldızı Tanya 
Andreyevanın Ģəxsiyyətlərinin təhlilindən əldə edilən 
xüsusiyyətləri birləĢdirməklə (tərkib) yaratmıĢdır. 
SintezləĢdirmənin və tərkibin bu tərzi surətlərin 
yaradılmasında daha çox təsadüf edilən və daha aydın görünən 
növüdür. 
Təxəyyül surətlərini yaradarkən digər sintezləĢdirmə 
tərzlərindən də istifadə edilir. Belə tərzlərdən biri 
aqqlyuti
na
siya
adlanır. Aqqlyutinasiya elə sintezləĢdirmə 
tərzidir ki, bu zaman real həyatda biri-biri ilə birləĢməyən 
müxtəlif keyfiyyətləri, xassələri, hissələri birləĢdirilərək yeni 
bir surətin yaradılması prosesi baĢ verir. 
Məsələn, su pərisi surətinin yaradılması prosesi real 
həyatda birləĢməsi mümkün olmayan qadının baĢı və balığın 
gövdəsi kimi hissələrin birləĢdirilməsi əsasında baĢ verir. 
Çoxəlli ilahələrin, yeddibaĢlı əjdahaların obrazlarının 
yaradılması da sintezləĢdirmənin aqqlyutinasiya deyilən 
tərzinin köməyi ilə edilmiĢdir. 
Təxəyyül prosesində özünü göstərən sintezləĢdirmə 
tərzlərindən biri də 

Yüklə 6,04 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   293   294   295   296   297   298   299   300   ...   613




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin