www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 41
41
41
41
41
41
41
41
41
heç bir fəallıq göstərmir. Duymaq qabilliyyəti anadangəlmə
sinir sisteminə malik olan həm bizə, həm də bütün canlılara
xasdır. Aləmi obrazlar Ģəklində qavrama ancaq insanlara və
ali heyvanlara aiddir. Bu prosses həyat təcrübəsinin
geniĢlənməsi ilə bağlı olaraq inkiĢaf edir.
Həm duyğu, həm də qavrayıĢ hər ikisi hissi idrak
prossesləridir. Varlığın, aləmin dərki duyğu və qavrayıĢdan
baĢlanır. Bunların hər ikisi cisimlərin, hadisələrin insanın
duyğu üzvlərinə bilavasitə təsiri zamanı əmələ gəlir. Bununla
belə bu iki psixi proses arasında prinsipial fərq mövcuddur.
Məlum olduğu kimi, duyğu hal-hazırki anda hiss
üzvlərimizə bilavasitə təsir edən cisim və hadisələrin ayrı-ayrı
xassələrinin inikasından ibarət olan sadə psixi prossesdir.
QavrayıĢ isə duyğuya nisbətdə mürəkkəb psixi prossesdir.
Cisim və hadisələrin hiss üzvlərinə bilavasitə təsiri nəticəsində onların insan beynində bütövlükdə inikasından ibarət olan psixi prosesə qavrayış deyilir. IV.9.2. QavrayıĢın əsas xüsusiyyətləri QavrayıĢın özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Bunlara
qavrayıĢın
əşyaviliyi, tamlığı, sabitliyi, mənalılığı, seçiciliyini aid etmək olar. Qıcıqlandırıcıların ayrı-ayrı xassələrini əks
etdirən duyğulardan fərqli olaraq, qavrayıĢ cisimləri bütöv-
lükdə, onun bütün əlamətləri ilə birlikdə əks etdirir. Bir psixi
prosses kimi qavrayıĢın özünəməxsus xüsusiyyətləri var. Bu
xüsusiyyətlərdən biri qavrayıĢın
əşyaviliyidir . QavrayıĢın
əĢyaviliyi obyektləĢdirmə aktında ifadə olunur. Yəni biz ayrı-
ayrı əlamətlərini duyduğumuz cisim, yaxud hadisəni aləmdə
mövcud cisimlər, hadisələr qrupuna aid edirik, xarici aləmdən
alınan məlumatları həmin aləmin özünə aid edir və onu əks
etdiririk. QavrayıĢın əĢyaviliyi anadangəlmə keyfiyyət deyil.
