MahirəNərimanqızı
Yüklə 6,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
- Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 89 89 89 89 89 89 89 89 89 aĢkar bir yerdə iĢtirak edir. Çətinliklə üzləĢən insan fikirləĢərkən tez-tez təsəvvürlərə müraciət edir, fikri əĢyalarla birləĢdirir, fikri müĢayət edən əyani material fikri proseslərə cəlb edilir. Əyanilik prinsipi təlim prosesində sadəcə didaktik priyom deyil, o, həm də fikri proseslərin təbiətinin psixoloji əsasıdır. Məfhumlar (anlayıĢlar) keyfiyyətcə təsəvvürlərdən fərqlidir, təsəvvürlər obrazlarla fərdi Ģüurda yaranır, anlayıĢlar sözlərlə vasitəli yaranır və tarixi inkiĢafın məhsuludur. Hökmlər - fikri proseslərin baş verdiyi əsas akt və ya formadır . FikirləĢmək hər Ģeydən əvvəl hökm verməkdir. Hər hansı fikri proses hökmlərdə ifadə olunur. Hökmlər insanın gerçək dünyanı onun xüsusiyyətlərində, əlaqə və münasibətlərində inikas etdirən dərk etmənin xüsusi formasıdır. Hökmlərdə cisimlər, hadisələr arasında müəyyən əlaqənin olduğu, eləcə də cismin, hadisənin müəyyən keyfiyyətə malik olduğu təsdiq və inkar edilə bilər. Bu baxımdan hökmlər iqraıi və inkarı olmaqla iki yerə bölünür. Məsələn, «Bu kitab maraqlıdır» dedikdə kitabda maraqlılıq keyfiyyətinin olduğunu təsdiq edirik. «Bu tələbə çalıĢqan deyil» dedikdə isə tələbədə çalıĢqanlıq əlamətinin olmadığını göstəririk. Ona görə də birinci hökm iqrarı, ikinci hökm isə inkarı hökmdür. Hökmlər ümumi, xüsusi və fərdi də ola bilirlər. Ümumi hökmlərdə eyni sinfə, qrupa aid olan bütün cisim və hadisələrdə müəyyən bir cəhət ya təsdiq, ya da inkar olunur. Xüsusi hökmlərdə isə iqrari və ya inkar bütün cisim və hadisələrə deyil, onlardan bəzilərinə aid edilir. Fərdi hökmlərdə isə iqrar və ya inkar yalnız bir cisim və ya hadisəyə aid olur. Bütün bunlarla yanaĢı hömlərin şərti, təqsimi, zərurət və s. növləri də vardır. Psixoloji planda hökmlər – subyektin hərəkətidir, müəy- yən məqsəd və motivlə bağlıdır, insanı nəyisə düĢünməyə və |