MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

149 

halına  gətirmək  istəyən  rus  imperiyasının  yeni  bir  taktikası  idi. 

Lenin  başda  olmaqla  bolşeviklərin  fikir  dəyişdirməsinə  əsas 

səbəb  daşnak  Şaumyanın  əli  ilə  nəzərdə  tutduqları  Azərbaycan 

türklərinin  soyqırımını  tamamilə  reallaşdıra  bilməmələri 

olmuşdu.  Bu  baxımdan  bolşeviklər  taktika  dəyişdirərək  bu 

dəfə  türk-müsəlman  bolşevik  liderinin  əli  ilə  Azərbaycana 

sahib  çıxmağa  qərar  vermişdilər.  Bu  taktikaya  görə,  xalq 

arasında  müəyyən  qədər  tanınan,  eyni  zamanda  sosial-

demokrat  əqidəsinə  səmimi  şəkildə  tapınan  Nərimanov  milli-

demokratik qüvvələrə və onun bariz təzahürü olan milli höku-

mətə  qarşı  bir  «proletar»  sima  kimi  önə  çıxarılmalı,  həmin 

«müsəlman-türk  sosialist»  simasının  da  razılığı  ilə  Milli 

hökumət  devrilməli  və  son  olaraq  Nərimanovun  «müstəqil 

Sovet Azərbaycanı»nın başçısı olduğunu bəyan etməklə Azər-

baycanın  işğalına  hərtərəfli  haqq  qazandırılmalı  idi.  Maraq-

lıdır  ki,  Stalin Rəsulzadə  ilə  söhbətində  Nərimanovla  onların 

arasında  belə  bir  anlaşmanın  olduğunu  gizlətməmişdir  [245, 

42]. 

Doğrudur,  hazırda  bəzi  tədqiqatçılar  (Ş.Qurbanov, 

F.Əhmədova,  H.Həsənov  və  b.)  hesab  edirlər  ki,  Nərimanov 

Sovet  Rusiyasının  başçıları  ilə  deyil,  onlar  onunla  anlaşıblar 

[80,  11].  Hətta,  bunu  müsbət  faktor  kimi  dəyərləndirən 

H.Həsənov  yazır  ki,  Leninlə  danışıqlarda  Nərimanov 

Azərbaycanın  müstəqilliyi,  Bakının  paytaxt  olması  və  milli 

adət-ənənələrin  nəzərə  alınması  kimi  şərtlər  irəli  sürmüşdür 

[100,  53].  Bu  prizmadan  çıxış  edən  Şamil  Qurbanov  da 

yazırdı  ki,  ona  qarşı  irəli  sürülən  ittihamların  heç  bir  əsası 

yoxdur: «İndi bəzi alimlər və təsadüfi jurnalistlər nahaqq yerə 

onu tənqid atəşinə tuturlar, yeri gəldi-gəlmədi tənqid etmədən 

keçinmirlər»  [138,  14].  Bizcə,  N.Nərimanovla  bağlı  irəli 

---