www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
150
150
sürülən bəzi tənqidi fikirlər heç də əsassız deyildir. Belə ki,
Azərbaycan Cümhuriyyətinin timsalında Azərbaycan xalqı bir
millətin taleyində önəmli rol oynayan ideyaları (istiqlal,
müstəqil parlament, müstəqil ordu, bayraq və s.) əldə etdikdən
sonra, onu Sovet Rusiyasının əli ilə yıxıb yerində «müstəqil
Sovet Azərbaycanı» qurmağın da, bu mənada Nərimanovun
Sovet Rusiyasının başçıları ilə əslində tabeçilik anlaşması
əsasında, onların qarşısında hansısa şərtlərlə çıxış etməsinin
də heç bir anlamı yox idi. Burada qazanan yalnız bir tərəf var
idi: Sovet Rusiyası və onun əlaltıları. Fikrimizcə, bu
baxımdan Nərimanov Sovet Rusiyasından deyil, Sovet
Rusiyası Azərbaycan Cümhuriyyətini işğalı planı çərçivəsində
«Nərimanov faktoru»ndan maksimum faydalanmışdır. Bunu,
həmin
dövrdə
Moskvada
yaşayan
Nərimanovun
Azərbaycanda
baş
verənlərlə
bağlı
Lenini
daima
məlumatlandırması, «Qafqazın işğalına baxış» məruzəsi və
xüsusilə, Azərbaycanın baş naziri N.Yusifbəyliyə yazdığı
məktubundan açıq şəkildə görmək mümkündür.
Nərimanov sonralar özü də etiraf edirdi ki, Moskvada
olduğu dövrdə «Azərbaycanda hakimiyyətin bolşeviklərin
əlinə keçməsi üçün (əslində müstəqil bir dövləti - Azərbaycan
Cümhuriyyətini işğal etmək üçün) hazırlıq işi görülmüş»
[169, 13], o, isə bu planın həyata keçirilməsi üçün Leninə
xidmət
etmişdir.
Nərimanov
Yusifbəyliyə
yazdığı
məktubunda bolşeviklərlə bir yerdə olmasını siyasi-ideoloji
baxışlarındakı fərqlərlə izah etməyə çalışmışdır: «Siz
pantürkizm və panislamizm ideyalarını yayarkən, mən bir
kommunist kimi sizin qəti əleyhinizə çıxmışdım, lakin sizin
Türkiyə qanadı altına girmək cəhdinizə, bir psixoloq kimi,
lütfkaranə baxırdım. Türkiyə «zəfərlə» gəlib rüsvayçılıqla
|