MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
154 154 ideoloqların siyasi-ideoloji və milli-fəlsəfi fikirlərinədki oxşarlıqlarla yanaşı, ziddiyyətlərin də tədqiq olunmasına zərurət var. Ümumilikdə, bu milli ideoloqların Azərbaycan türk millətinin taleyi ilə bağlı irəli sürdükləri ideyalar bəzi ziddiyyətləri nəzərə almasaq, milli ideologiyanın formalaşması nəzər nöqtəsindən müsbət rol oynamışdır. Ə.Hüseynzadənin təbrincə desək, eyni ideya uğrunda mübarizə aparan insanlar arasındakı fikir ixtilafları, ziddiyyətlərin olması milli birliyin pozulmasına dəlalət edə bilməz. Əksinə fikir ixtilafları nəticəsində həqiqət meydana çıxar və millət də əsil həqiqətin arxasınca gedər [28, 83]. Məsələyə bu prizmadan yanaşsaq görərik ki, 1900-1910- cu illərdə Ə.Ağaoğlu və Ə.Hüseynzadə Azərbaycan türklərinin milli ideyasını bir-birinə təxminən yaxın olan müasir ruhlu islamçılıqda və türkçülükdə, başqa sözlə ümumi və mücərrəd xarakterli türk-islam dünyasının birliyində gördükləri halda, milli inqilabçılar (M.Ə.Rəsulzadə, A.Kazımzadə və
b.) və
milli liberal-demokratlar (Ə.Topçubaşı) daha çox çar Rusiyası daxilində baş verən inqilabi, liberal-demokratik dəyişikliklərə ümid edərək Rusiya türklərinin, o cümlədən, konkret olaraq şimali Azərbaycan türklərinin bundan müəyyən mənfəətlər əldə etməsinə çalışmışlar. Bizə elə gəlir ki, çarizmə münasibətdə loyal mövqe tutmalarına baxmayaraq, çar Rusiyasının marksisitlər və liberallarla müqayisədə islamçılar və türkçülərlə amansız davranışının kökünü də məhz bu məsələdə, yəni onların türk- islam birliyinə çalışmalarında axtarmaq lazımdır. Hər halda milli inqilabçılar və milli liberallar quruluşu dəyişməyə çalışsalar da, ilk dövrlərdə, son nəticə olaraq Rusiyanın bütövlüyü (Sovet Rusiyası, Rusiya Federasiyası və s. kimi) |