MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
356 356 milli şüurun aparıcı qüvvəsi dini şüur-islamçılıq idisə, daha sonra onu türkçülük əvəz etmişdi. Bu dövrdə xüsusilə, Əhməd Ağaoğlu məhz dini birliyi milli birlik kimi («islam millətçiliyi») qələmə vermişdir. Belə ki, Ağaoğlu Quranın mahiyyətindən xəbərsiz olduğumuzu, əgər biləriksə buna doğru müəyyən addımların atılıcağına inamını ifadə etmişdir. Onun fikrincə, Qurandan uzaqlaşmağımızın nəticəsidir ki, müsəlmanlar arasında milli birlik yoxdur. Bu baxımdan Qurana üz tutaraq milli birlik məsələsini -«müsəlmanlar qardaşdırlar» prinsipini dərk etməli və bu ideyanı cəmiyyət daxilində yaymaq lazımdır [251]. Ancaq onun bu ideyası özünü doğrultmadı. Buna səbəb də dini şüura aid bəzi məsələlərin lüzumsuz yerə milli şüura da aid edilməsi idi. Bu mənada, İslamçılıqdan Türkçülüyə keçid milli şüurun formalaşması yolunda mühüm bir addım idi. Belə ki, çar Rusiyası ideoloqlarının sayəsində milli kimliyi və milli dili saxtalaşdırılan Azərbaycan türklərinin milli şüurunun oyanmasında milli özünəməxsusluqlar (türk kimliyi, türk dili, türk tarixi, türk mədəniyyəti, türk qəzeti, türk teatrı) din faktorundan daha vacib idi. Çar Rusiyasının ideoloqları, fars şovinistləri və onların havadarlarının sayəsində «müsəlman», «tatar», «persian», «fars» və s. adlarla milli kimliyi və milli dili saxtalaşdırılan Azərbaycan türklərinin milli şüuru türkçülük əsasında formalaşdırmaqdan başqa seçənəyi qalmamışdır. Bu o demək deyil ki, milli ideoloqlar İslamçılıq və Çağdaşlıq şüurunu bir kənara qoydular. Əslində bu mümkün də deyildi. Sadəcə, Türklük milli şüurun formalaşmasında İslamçılıq və Müasirlikdən önəmli, aparıcı olduğunu sübut etdi. Çünki İslamçılıq və Müasirləşmək ideyalarından fərqli olaraq antitürk ideoloqlar Türklük
|