MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

404 

404 

dünya ictimaiyyətinə mənfi hökmdarlar kimi təqdim olunurdu. 

Bu təsirin nəticəsində Osmanlı və Rusiyadakı bəzi türk aydın-

ları  da  Əli  bəy  Hüseynzadənin,  Hüseyn  Cavidin  təbrincə 

desək,  türk  tarixinin  qəhrəmanlarını  vəhşi  və  barbar 

adlandırırdılar. 

Gödüyümüz  kimi,  əksər  Avropa  alimləri  və  ideoloqları 

məqsədli  şəkildə  Türk  mədəniyyətini  və  Türk  tarixini  sax-

talaşdırmış,  bununla  da  milli  şüurun-türklük  şüurunun  zə-

dələnməsinə səbəb olmuşlar. Özəlliklə, bəzi türk aydınlarının 

Rus-Avropa-Qərb  ideoloqlarının  təsiri  nəticəsində  Türk  mə-

dəniyyətinə  və  Türk  tarixinə  yanlış  yanaşmaları  milli  şüurun 

doğru  istiqamətdə  formalaşmasına  əngəl  olmuşdur.  Bu  günə 

qədər  də  həmin  yanlış  yanaşmaların  ağrıları  Türk 

toplumlarında hiss olunur. 

Ancaq  etiraf  etməliyik  ki,  Osmanlı  türklərindən  fərqli 

olaraq  Rusiya  türkləri  milli  özünüdərkdə,  yəni  Rus-Avropa-

Qərb  mədəniyyətindən  çox  Türk  mədəniyyətinə  və  Türk 

tarixinə  dönüşdə  bir  pillədə  olsa,  öndə  olublar.  Bunun  əsas 

səbəbi bir tərəfdən Rusiya türklərinin daha çox assimilyasiya 

məruz  qalmaları,  digər  tərəfdən    Rus-Avropa-Qərb 

mədəniyyəti ilə  yaxından tanış olmaları  idi. Əslində hər ikisi 

bir-birnə  bağlıdır.  Belə  ki,  Rus-Avropa-Qərb  mədəniyyəti 

təsiri ilə assimilyasiya məruz qalanlar, bir növ məcbur olaraq 

onunla dərindən tanış olurdular.  Bu dərindən tanışlıq  bir sıra 

türk  aydınlarında  nicat  yolunun  Rus-Avropa  mədəniyyətində 

olması  şübhəsi  yaradırdı.  Məsələn,  M.F.Axundzadə, 

M.A.Şahtaxtlı  Rus-Avropa-Qərb  mədəniyyətinə  «aşiq»  olub 

ərəb  əlifbasında  dəyşikliklər  edilməsi,  yaxud  da  latın 

əlifbasına  keçilməsini  təklif  etdiyi  halda,  A.A.Bakıxanov, 

H.Zərdabi,  Ə.Hüseynzadə  buna  bir  o  qədər  meyil 

---