MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

405 

göstərməmişdir.  Fikrimizcə,  sonuncuların  Rus-Avropa-Qərb 

mədəniyyətinə  Axundzadədən,  Şahtaxtlıdan  fərqli  olaraq  isti 

münasibət  bəsləməməsi  üçün  ciddi  amillər  olmuşdu. 

Doğrudur,  onlar  da  bütövlükdə  Rus-Avropa  mədəniyyətini 

inkar etmirdilər, ancaq M.F.Axundzadə, C.Məmmədquluzadə, 

M.A.Şahtaxtlı  kimi  onu  ideal  şəklində  də  görmürdülər. 

Əksinə,  Zərdabi  «Əkinçi»  qəzetində  yazırdı  ki,  müsəlmanlar 

islamlıq və türklük şüuru altında birləşməlidirlər. Eyni ideyanı 

Ə.Hüseynzadə,  Ə.Ağaoğlu,  M.Ə.Rəsulzadə  də  müdafiə 

etmişdir. 

Fikrimizcə, 

Zərdabinin, 

Hüseynzadənin, 

Rəsulzadənin,  Ağaoğlunun  Rus-Avropa-Qərb  mədəniy-

yətindən  çox  Türk-İslam  mədəniyyətinə  meyil  göstərməsinin 

nəticəsi  idi  ki,  erməni  və  rus  ideoloqları  onları  tənqid 

edirdildər.  

Bu  mənada,  Rus-Avropa-Qərb  mədəniyyətinə  meyilli 

Axundzadənin  ən  yaxın  dostlarından  birinin  erməni  Melkum 

xan  olması  təsadüfi  deyildi.  Əlbəttə,  bizim  burada 

Axundzadəni  ermənipərəstlikdə  ittiham  etmək  fikrimiz 

yoxdur.    Ancaq  etiraf  etməliyik  ki,  həmin  dövrdə  Zərdabi 

ermənilər  və  ruslar  üçün  daha  təhlükəli  idi,  nəinki  çar 

Rusiyanın  hərtərəfli  etibarını  qazanmış  Axundzadə!!! 

Unutmaq olmaz ki, «Əkinçi»nin bağlanmasında və Zərdabinin 

Bakıdan sürgün olunmasında da erməni və rus ideoloqlarının 

birbaşa  əli  olmuşdur.  Çar  Rusiyasının  «Əiknçi»  qəzetinin 

bağlatmasının  və  Zərdabini  Bakıdan  sürgün  etməsinin  əsas 

səbəbi 

onun 

M.F.Axundzadə, 

C.Məmmədquluzadə, 

M.Şahtaxtlı  və  başqa  Rus-Avropa-Qərb  mədəniyyətinə  ideal 

kimi  baxanlardan  fərqli  olaraq  daha  çox  Türk-İslam 

mədəniyyətinə  bağlılığı  idi.  Əgər  Zərdabini  bu  milli  işinə 

davam  etdirməyə  çar  məmurları  imkan  versəydi  Rusiya 

---