MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 47
Maraqlıdır ki, hazırda da əksər ədəbiyyatda «panislam- izm» kimi qələmə verilən islamçılığın ideya istiqamətləri doğru şərh olunmur və vahid cərəyan kimi qələm verilir. Çağdaş tədqiqatçılardan Sevda Süleymanova, Altay Göyüşov, Arzu Hacıyeva hesab edirlər ki, «İslam birliyi»ndən çıxış edənlər panislamistlər, ittihadçılar, «İttihadi-İslam»çılar olublar [201 a , 49; 89, 16; 94, 16-17]. Bu baxımdan islamçılıq ideyasına münasibətdə bəzi müəlliflərlə (N.Mikayılov, S.Süleymanova, A.Göyüşov və b.) razılaşmadığımız əsas məsələ ondan ibarətdir ki, hər iki tərəf obyektiv elmi araşdırmalar aparmaq əvəzinə, subyektiv mövqedən çıxış edərək bəziləri şişirdilmiş, həqiqətəuyğun olmayan tənqidə, digərləri isə bu mənada tərifə yol vermişlər. Bununla da, islamçılığın mütərəqqi mahiyyəti «panislamizm» adı altında əsasən qeyri-müəyyən qalmışdır. Fikrimizcə, «panislamistlər» kimi ümumi bir ad altında verilən milli və mütərəqqi ziyalıları, əsasən keçmişi ideallaşdıran, hər cür yeniliyə qarşı olan mühafizəkarlardan, o cümlədən onların siyasi qanadı olan «ittihadçılar»dan hökmən fərqləndirmək lazımdır. Bu baxımdan M.Ə.Rəsulzadənin vaxtilə islamçılıq daxilindəki həmin ikiləşməni görməsi və qeyd etməsi çox zəruridir: «İslam bilginlərinin çoxu müsəlman dünyasını son çöküşdən bir yandan dinin köklü doqmalarına qayıtmaqla, o biri yandan da müsəlmanların siyasi birləşməsilə qorumağı düşünürdülər. Ancaq islamçılıq ideologiyasının bu
dini-siyasi ikiüzlülüyü sonralar panislamizmdə iki axının ayrılmasının başlanğıcı oldu. Bir axın, xarici güclərlə savaşan, ancaq o gücləri andıran hər bir yeniləşməyə də qarşı çıxıb, hər hansı avropaçılığa savaş deyən ortodoksal – tutucu axındır. Yenidənqurucu, ikinci axın isə
|