MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
268 268 etibarən bu fikrin nümayəndələrindən bəziləri deyirdilər ki, türk dilindəki ərəb və fars mənşəli sözləri rus və Avropa mənşəli sözlərlə əvəz etmək lazımdır. Çox təəssüflər olsun ki, repressiya- nın güclənməsi və əksər milli ziyalıların da qətlinə fərman verilməsi ilə bu xətt üstünlük təşkil etməyə başlamış, Azərbaycan türk dilinə əsasən rus, qismən də Avropa mənşəli terminlər daxil olmağa başlamışdır. Belə ki, «məzmunca sosialist, formaca milli mədəniyyət yaradılması», «Lenin dilinin öyrənilməsinin vacibliyi» devizləri altında azərbaycanlılar milli mənəvi dəyərlərindən uzaqlaşdırılırdı. Bununla da Azərbaycan türk dilinin türkləşməyə başladığı 30-35 illik bir dövr geridə qalır, onun yerini «böyük, xilaskar qardaşın» rus əlifbası və rus terminləri tuturdu [26, 50]. Bu baxımdan M.B.Məmmədzadə doğru yazırdı ki, sovet ideoloqları ruslaşdırma nəticəsində yarı rusca, yarı türkcə olan «internasional» dil yaradırdılar [242, 574- 575]. Beləliklə, Azərbaycanda «milli dil»ə münasibət ikinci mərhələyə (1937-1991) qədəm qoydu ki, burada əsas məsələ Sovet Azərbaycanında milli dilə verilmiş yeni adın «Azərbaycan dili»nin əsaslandırılması və onun hüquqi, yəni dövlət statusunun müəyyənləşməsi idi. Başqa sözlə, sovet rəhbərləri və ideoloqları bu mərhələdə bir tərəfdən, «türk dili» anlayışını xalqın yaddından çıxartmağa və müstəqil «yeni dil»-«Azərbaycan dili» anlayışını formalaşdırmağa çalışdığı halda, digər tərəfdən, «Azərbaycan dili»ni formal bir dil halına gətirərək, faktiki olaraq rus dilini rəsmi dil səviyyəsinə qaldırmağa cəhd göstərmişlər. Şübhəsiz, hər iki məsələni öz müstəmləkə maraqlarına uyğun şəkildə həll etmək üçün Sovet Rusiyası Azərbaycan alimlərindən, şairlərindən və başqalarından da maksimum faydalanmağa çalışmışdır.
|