MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

393 

XX  əsrin marksistlərini və liberalistlərini  bir amal  birləşdirir: 

çağdaş  ruhlu  islamlıq  və  türklüyün  kölgədə  saxlanılması, 

yaxud  da  ümumiyyətlə  aradan  qaldırılması.  Bunun  əksini 

düşünənlər isə, müasir ruhlu türkçülük və islamçılığı müdafiə 

edənlərdir.  

Yeri  gəlmişkən,  ötən  əsrin  əvvəllərində  «üçlüy»ü 

müdafiə edənlər beynəlmiləl-qlobal ideyaların milli ideyaların 

üzərində  təsirini  azaltmaq  üçün  islamçılıq  və  türkçülükdəki 

müasirlik ruhunu önə çəkirdilər. Bu mənada, onlar islamçılıq 

və türkçülüyə müasirliyi də əlavə etmişdilər. Bu müasirlik ilk 

baxışda, Qərb mədəniyyəti ilə əlaqələndirilsə də, əsas məqsəd 

türkçülük  və  islamçılığın  çağdaş  ruhunu  qabartmaq  idi.  Bu 

baxımdan  «üçlük»dən  çıxış  edən  aydınlarımızın  «Avropa 

qiyafəli»,  «Qərb  mədəniyyətindənəm»  ifadələri  müasir  ruhlu 

türkçülük və islamçılıq mülahizəsi ilə səsləşdirilir, bununla da 

bir  növ  qloballaşma  ideyalarını  zərərsizləşdirmək  məqsədi 

güdürdü. Çünki 20-ci əsrin əvvəllərində hazırda olduğu kimi, 

qərbləşmək,  liberalizm,  sosial-demokratizm  ideyaları  geniş 

yayılmışdı. 

Bu 

beynləmiləl 

ideyaların 

bir 

növ 

«zərərsizləşdirilməsi» üçün milli  ideoloqlarımız islamçılıq  və 

türkçülüyün  cağdaşlıq  ruhunu  qabartmağa  çalışmışlar. 

Fikrimizcə,  onlar  bunu,  yəni  milli  ideyalarla  beynləmiləl 

ideyaları  birincinin  üstünlüyü  şəklində  uzlaşdırmaq  yolunda 

çox  uğurlu  işlər  həyata  keçirmişlər.  Məhz  bu  cür  xəttin 

tutulmasının  nəticəsi    olaraq  türk-islam  dünyasında  ilk  milli 

demokratik 

dövlət 

olan 

Azərbaycan 

Cümhuriyyəti 

yaranmışdır.  

Hətta, həmin dövrdə vətəndaş analayışı da yaranmağa 

başlamışdır.  “Vətəndaş”  dedikdə,  Azərbaycan  Cümhuriyyəti 

ərazisində yaşayan və özünü bu ölkənin bir üzvü sayan bütün 

---