MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

394 

394 

insanlar nəzərdə tutulurdu. Bu bir növ Avropa ölkələrində də 

istifadə olunan “Vətəndaş” məfhumuna yaxın idi. Bu mənada 

qərbsayağı, ancaq milli özünəməxsusluğu da qorumaqla “Və-

təndaş 

cəmiyyəti”nin 

ilk 

nümunələri 

Azərbaycan 

Cümhuriyyəti dövründə yaranmışdır. 

Yenicə  formalaşmağa,  şüurlarda  öz  yerinin  tapmağa 

çalışan  “Vətəndaş”  anlayışına  SSRİ  dövründə  “milli  burjua” 

damğası  vuruldu.  Onun  yerini  “yoldaş”  anlayışı  tutdu. 

“Yoldaş”  dedikdə  isə,  əsasən  fəhlə  sinfi  nəzərdə  tutulurdu. 

Kəndlilər  isə  fəhlələrin  səviyyəsinə  çatmağa  səy  göstərən  bir 

təbəqə kimi qiymətələndirilirdi. Əsas məsələ o idi ki, “Vətən-

daş” anlayışı yarımçıq qaldı. 

Bütün  bunları  yazmaqda  məqsədimiz  odur  ki,  XX 

əsrin  əvvəllərində  olduğu  kimi,  hazırda  da  beynəlmiləl 

ideyalara, qloballaşma proseslərinə milli ideoloqların tutduğu 

xəttdən  yanaşmaq,  ancaq  zamanın  tələblərinə  uyğun  şəkildə 

hərəkət  etmək  lazımdır.  Başqa  sözlə,  beynəlmiləl,  qlobal 

ideyaların  qarşısında  təslim  olmağı  qloballaşma  prosesinin, 

vətəndaş  cəmiyyətinin  zəruriliyi  kimi  başa  düşülməsi  çox 

yanlışdır. Çünki milli ideyalar olmadan istənilən beynəlmiləl, 

yaxud da qlobal ideyaların heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Üstəlik, 

beynəlmiləl  ideyaların  aparıcılığı  və  milli  ideyaların  kölgədə  

qalması  istənilən  millət  üçün  çox  təhlükəlidir.  Burada  bir 

amili  hökmən  nəzərə  almaq  lazımdır  ki,  beynəlmiləl 

ideyalardan adətən, bir millət digər millətlərin üzərində hakim 

olmaq  məqsədi  ilə  istifadə  etmişlər.  Məsələn,  İranda  şiəlik, 

Osmanlıda  osmanlılıq,   Rusiyada  bolşevizm  və  s.  buna  bariz 

nümunədir.  Ona  görə  də  beynəlmiləlçilik,  qloballaşma  kimi 

proseslərin təsirinə daha çox dövlətçilik ənənələri zəif, üstəlik 

---