Mahsulotlarini yetishtirish, qayta ishlash

1. Tabiiy holicha, 
ya’ni 
mahsulotning tabiiy tarkibini deyarli o‘zgartirmay 
tayyorlanadigan konservalar. Ular o ‘z sharbatida tay- 
yorlanadi. 2. Tarkibiga qo‘shimcha mahsulotlar (pomi- 
dor sousi, o ‘simlik moyi va turli dorivorlar) qo‘shib 
tayyorlanadigan konservalar. 3. Isitib iste'mol qilina- 
digan konservalar. Ularga ba’zan suv qo‘shib, suyul- 
tirib iste’mol qilish mumkin. Jumladan, kotletlar, 
solyankalar, sabzavotli konservalar, baliq sho‘rvalari 
bimga misol bo‘ladi.
Preservalar tayyorlash 
uchun xushbo‘y tuzlangan 
va dorivorlar qo‘shib sirkalangan, bankalarga joylash- 
tirilgan va zich qilib berkitilgan (kilka, salaka, seld, 
xamsa) mahsulotlar birmuncha ma’qul hisoblanadi. 
Preservalar pishirilmaydi, binobarin, ular sterilizatsiya 
qilinmagan deb hisoblanadi..
Konservalar iste'mol qilinishiga ko‘ra ozuqabop va 
zakuskabop xillarga bo‘linadi.
Baliq konservalarini ishlab chiqarish
Baliq konservalari yangi uxlagan baliqlardan, 
sovutilgan va muzlagan baliqlardan tayyorlanadi. 
Qo‘shimcha mahsulot sifatida: sabzavot, turli krupalar, 
pomidor sousi, o‘simlik moyi, dorivor va ziravorlardan 
foydalaniladi.
Baliq konservalari ishlab chiqaradigan zavodlarda 
dastavval mahsulot sifati organoleptik jihatidan teks- 
hirib chiqiladi. Sifatsiz mahsulot (xom ashyo) qabul 
qilinmaydi. Baliqlarga dastlabki ishlov berishdan oldin 
ulami harorati 0°C bo‘lgan sovuq xonalarda 2 sut-
201
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kagacha saqlash mumkin. Muzlatilgan baliqlami -18°C 
da baliq turiga ko‘ra 1-5 oygacha saqlash mumkin.
Muzlagan baliqlami muzdan tushirish ishlari 
ochiq havoda yoki chuchuk suvda, yoki uncha sho'r 
bo‘lmagan namakobda saqlash mumkin. Baliqlami 
keyin shu suvda yuvish mumkin. Baliqlar suvda uzoq 
qolib ketmasligi lozim, aks holda baliq go‘shti bo‘kadi 
va uning tarkibidagi ekstraktiv moddalar parchalanib 
ketadi.
Baliq tanasidagi iste'molga yaroqsiz yoki tuban 
sifatga ega qismlari olib tashlanadi. Baliq tanasi 
tozalanadi, bo'laklarga bo‘linadi. Mahsulotga maza ki- 
ritish uchun u tuzlanadi (tuz baliq vaznining 1,2-2% 
ga teng bo‘lishi mumkin). Talab etilsa sirkali namakob 
eritmasi va sous quyiladi.
Tayyorlanayotgan mahsulotning turiga ko‘ra chala 
tuzlangan va chala quritilgan baliqlar issiqlik ta'sirida 
ishlanadi. Ya’ni qaynatiladi (blanshirovaniya), qaynab 
turgan suvda qisman saqlanib, o‘simlik moyiga solinadi, 
keyin sirkali namakobda saqlanadi, o ‘simlik moyida 
qovuriladi, qizdiriladi, issiq havoda chala quritiladi yoki 
infraqizil nurlar ta'sirida ishlanib dudlanadi.
Issiqlik yordamida ishlash natijasida baliqlaming 
konsistentsiyasi yaxshilanadi, mazasi, hidi va tashqi 
ko‘rinishi 
talab 
darajasiga keltiriladi. 
Ko‘pincha 
mahsulotning oziqaviy qiymati ortadi, oqsil tarkibidagi 
(ammiak va serovodorod) ayrim qo‘lansa hidlar bartaraf 
etiladi.
Konservalami qaynatish (blanshirovaniye), faqat- 
gina ayrim tur baliq (sardin, sayra, stavrida, yirik atlan- 
tika seldi kabi)lar uchun qoTlaniladi. Ayrim hollarda 
ularga moy, pomidor sousi qo‘shish tavsiya etiladi.