Majolis un-nafois

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ...................................72-75

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. “Bizning o’z oldimizga qo’ygan maqsadimiz yurtimizda yashab ijod etgan ulug’ zotlarning hayot yo’li va qoldirgan merosini to’liq tasvirlash emas, balki ularning eng buyuk namoyandalari timsolida ma’rifat, ilmu fan, madaniyat, din kabi sohalarning barchasini o’zida uyg’unlashtirgan xalqimizning ma’naviy olami naqadar boy va rang-barang ekanini isbotlab berishdan iboratdir. Bunday noyob va bebaho boylikni har tomonlama chuqur o’rganish, uning ma’no-mazmunini farzandlarimizga yetkazish masalasi barchamiz, birinchi galda ziyolilarimiz butun jamoatchiligimiz uchun ham qarz, ham farz bo’lishi shart, deb hisoblayman. Nega deganda, o’zimiz – bugun shu yurtda yashayotgan vatanparvar insonlar bu vazifani o’z zimmamizga olmasak, chetdan kelib hech kim bu ishni qilib bermaydi¹.”

Darhaqiqat, yurtboshimiz aytganlaridek ona vatanimizda yashab ijod etgan buyuk bobokalonlarimizning bebaho merosini o’zimiz o’rganishimiz, kelajak avlodga munosib tarzda yetkazib bermog’imiz lozim.

O’zbek xalqi ma’naviy dunyosining shakllanishiga g’oyat kuchli va samarali ta’sir ko’rsatgan zotlardan biri – bu Alisher Navoiy bobomizdir. Biz uning mo’tabar nomi, ijodiy merosining boqiyligi, badiiy dahosi zamon va makon chegaralarini bilmasligi haqida doimo fahrlanib so’z yuritamiz. Alisher Navoiy xalqimizning ongi va tafakkuri, badiiy madaniyati tarixida butun bir davrni tashkil etadigan buyuk shaxs, milliy adabiyotimizning tengsiz namoyondasi, millatimizning g’ururi, shonu sharafini dunyoga tarannum qilgan o’lmas so’z san’atkoridir. Ta’bir joiz bo’lsa, olamda turkiy va forsiy tilda so’zlovchi biron-bir inson yo’qki, u Navoiyni bilmasa, Navoiyni sevmasa, Navoiyga sadoqat va e’tiqod bilan qaramasa. Zero Prezidentimiz Islom Abdug’aniyevich Karimov ul zotni shunday ulug’laydilar: “Agar bu ulug’ zotni avliyo desak, u avliyolarning avliyosi, mutafakkir desak, mutafakkirlarning mutafakkiri, shoir desak, shoirlarning sultonidir²”. Inson qalbining quvonchu qayg’usini, ezgulik va hayot mazmunini Navoiydek teran ifoda etgan shoir jahon adabiyoti tarixida kamdan-kam topiladi. Ona tiliga muhabbat, uning beqiyos boyligi va buyukligini anglash tuyg’usi ham bizning ongu shuurimiz, yuragimizga avvalo Navoiy asarlari bilan kirib keladi. Biz bu bebaho merosdan xalqimizni, ayniqsa, yoshlarimizni qanchalik ko’p bahramand etsak, milliy ma’naviyatimizni yuksaltirishda, jamiyatimizda ezgu insoniy fazilatlarni kamol toptirishda shunchalik qudratli ma’rifiy qurolga ega bo’lamiz. Lekin ayni paytda , biz bir haqiqatni ham yaxshi anglaymizki, faqat o’tmishga, ajdodlar merosiga mahliyo bo’lib yurishning o’zi bilan uzoqqa borib bo’lmaydi.

Shuning uchun ham biz yoshlar o’tmishdagi ota-bobolarimiz ijodiy merosini asrab-avaylash, ularni bizdan keyingi avlodlarga munosib tarzda yetib borishini ta’minlash maqsadida ushbu bitiruv malakaviy ishimizni bobomiz Mir Alisher Navoiyning “Majolis un-nafois” asariga bag’ishladik. Zero, biz o’rganayotgan Navoiy asarlari o’lmas, bebaho qiymatga egadir.

Shu o’rinda bitiruv malakaviy ishimiz Alisher Navoiyning o’zbek tazkirachiligiga asos solgan, unga tamal toshini qo’ygan “Majolis un-nafois” asari xususida bo’ladi. O’rganayotgan mavzuimiz tazkiradagi majlislarning badiiy talqini bilan bevosita bog’liq bo’lib, unda biz asosan tazkirada keltirilgan majlislarning shakli va mazmuni, badiiyatiga to’xtalib o’tamiz. Mavzuimizning dolzarbligi shundaki, asarning o’zi shu kungacha ko’pgina olimlar tomonidan o’rganilgan, ammo e’tiborli jihati asar badiiyatining sanoqli olimlar tomonidan o’rganilganligidir. Shu jihatlarni hisobga olgan holda biz tazkirani to’liq, ya’ni ham tarkibiy tuzilish va eng asosiysi shakl va mazmun birligi, badiiy jihatdan ham o’rganishga qaror qildik.