Ma`lumotlar bazasi xavfsizligi 4-mavzu. Ma’LUMOTLAR BAZASI XAVFSIZLIGI MODELLARI Ma’ruzachi: azizbek yusufov

Funksional nuqta
RAD texnologiyalardagi funksional nuqta deganda, ishlab chiqilayotgan tizimning quyidagi funksional elementlaridan istalgani tushuniladi:
• ilovaning kirish elementi (kirish hujjati yoki ekranli shakl);
• ilovaning chiqish elementi (hisobot, hujjat yoki ekranli shakl);
• so‘rov (≪savol/javob≫);
• mantiqiy fayl (ilova ichida foydalanils^digan ma’lumotlar yozuvining jami);
• ilova interfeysi (boshqa ilovalarga uzatiladigan yoki boshqa ilovalardan olinadigan ma’lumotlar yozuvining jami).
Kodlari sezilarli darajada takrorlanadigan tizim uchun ekspert baholanishidan kelib chiqib, hisoblab chiqilgan normalar quyidagicha aniqlanadi:
• 1 mingdan kam funksional nuqtalar - 1 kishi;
• 1 dan 4 minggacha funksional nuqtalar — ishlab chiquvchilarning bir komandasi;
• 4 mingdan ko‘p funksional nuqtalar - har bir 4 ming nuqtaga bitta komanda.
Ushbu normalarga muvofiq ishlab chiqilayotgan tizimni ma’lumotlar va funksiyalarga bo‘sh bog‘liq bo‘lgan tizim qismlarga bo‘linadi va turli qismlar o‘rtasidagi interfeyslarni aniq belgilaydi.


CASE
CASE vositalardan foydalanish loyiha to‘g‘risidagi axborotni bosqichdan bosqichga uzatishda ma’lumotlarning nazorat qilmaydigan buzilishlarining oldini olish imkoniga eng bo'ladi. Keyinchalik ishlab chiqish o‘z tizim qismlarini ishlab chiqilishini davom ettiradigan ishlab chiquvchi guruhlar bilan olib boriladi.
Turli guruh ishlab chiqaruvchilarning harakatlari yaxshi muvofiqlashtirilgan bo'lishi kerak. Amalga oshirish bosqichida real tizimning iterativ tuzilishi bajariladi, bunda tuzilayotgan tizimga qo'yiladigan talablar bajarilishini nazorat qilish uchun foydalanuvchilar jalb qilinadi.
Qismlar tizimga asta-sekin integratsiya qilinadi, bunda har bir qism ulanganda testlash jarayoni bajariladi. Ishlab chiqishning yakuniy bosqichida tizimda ishlab chiqiladigan va ulanadigan tegishli ma’lumotlar bazasini yaratish zarurligi aniqlanadi. Apparat vositalariga qo‘yiladigan talablarni shakllantiradi, unumdorlikni oshirish usullarini belgilaydi va loyiha bo‘yicha hujjatlarni tayyorlash ishlarini tugatadi. Joriy etish bosqichida foydalanuvchilar o‘qitiladi va yangi tizimga asta sekin o‘tish amalga oshiriladi, bunda yangi tizim to‘liq tadbiq qilingunga qadar eski versiyada ishlash davom etadi.
RAD texnologiya aniq buyurtmachi uchun ishlab chiqilayotgan katta bolmagan loyihalar uchun o‘zining afzalligini namoyon etadi. Bunday tizimlar loyihalashtirishning va qat’iy loyihalashtirishning yuqori darajalarini talab qilmaydi. Biroq ushbu texnologiya murakkab hisoblash dasturlari, operatsion tizimlar yoki real vaqt masshtabida murakkab obyektlarni boshqarish dasturlarining ya’ni, noyob kodning katta foizli dasturlarning tuzilishi uchun qo‘llanilmaydi.
Ushbu texnologiyani insonlar xavfsizligi bilan bog‘liq bo‘lgan ilovalarni yaratishda qo‘llab bo'lmaydi, masalan, samolyotlarni yoki atom elektrostansiyalarni boshqarishda, chunki RAD lexnologiyaning dastlabki bir nechta versiyalari to`liq ish qobiliyaliga ega bo‘lmaydi, ushbu holat uchun bu istisno qilinadi.