36) Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari komponentlari MBBT dasturiy ta'minot komponentlaridan (modullardan) iborat bo'lib, har bir modul bitta aniq operatsiyani bajaradi (ba'zi operatsiyalar operatsion tizim tomonidan qo'llab-quvvatlanishi mumkin, ammo faqat asosiy va boshqariladigan MBBT (Operatsion tizim orqali qo'shimcha sifatida)). Oddiy ma'lumotlar bazasining komponentlari:
so'rov protsessor - MBBTning asosiy tarkibiy qismi - so'rovlarni ma'lumotlar bazasi boshqaruvchisi uchun past darajadagi ko'rsatmalar ketma-ketligiga o'zgartiradi;
ma'lumotlar bazasi nazoratchisi - so'rovni bajarish uchun zarur bo'lgan kontsepual yozuvlarni aniqlash uchun so'rovlarni qabul qiladi, tashqi va kontseptual sxemalarni tekshiradi,
fayl nazoratchisi - ma'lumotlar bazasi fayllarini boshqaradi (ichki sxemada aniqlangan tuzilmalar va indekslar ro'yxatini tuzadi va yuritadi
DML tilidagi preprosessor - amaliy dasturlarga kiritilgan DML bayonlarini asosiy tilning standart funktsiyalariga (so'rov protsessorlari bilan o'zaro aloqada) chaqiradi;
DDL til kompilyatori - DDL buyruqlarini metadata mavjud jadvallar to'plamiga o'zgartiradi (tizim katalogida va qisman ma'lumotlar fayllari sarlavhalarida saqlanadi
Lug'at nazorati - tizim katalogiga kirishni nazorat qiladi va u bilan ishlashni ta'minlaydi (deyarli barcha MBBT tarkibiy qismlari tizim katalogiga kirish huquqiga ega).
37) Ko’p foydalanuvchili MBBT arxitekturasi Axborot tizimining samaradorligi ko'p jihatdan uning arxitekturasiga bog'liq. Hozirda mijoz-server arxitekturasi istiqbolli. Juda keng tarqalgan versiyada u kompyuter tarmog'i va taqsimlangan ma'lumotlar bazasi, shu jumladan korporativ ma'lumotlar bazasi (KMB) va shaxsiy ma'lumotlar bazasi (SHBD) mavjudligini anglatadi. KMB server kompyuterida joylashtirilgan. SHMB korporativ ma'lumotlar bazasi mijozlari bo'lgan bo'lim xodimlarining kompyuterlarida joylashgan. Kompyuter tarmog'idagi ma'lum bir resursning serveri bu resursni boshqaruvchi kompyuter (dastur), mijoz esa ushbu manbadan foydalanadigan kompyuter (dastur) dir. Kompyuter tarmog'i manbai sifatida qabul qilinadi, masalan, ma'lumotlar bazalari, fayl tizimlari, bosib chiqarish xizmatlari va pochta xizmatlari. Server turi uni boshqaradigan resurs turiga qarab belgilanadi. Masalan, agar boshqariladigan resurs ma'lumotlar bazasi bo'lsa, tegishli server ma'lumotlar bazasi serveri deb nomlanadi
Quyidagi arxitekturalar ajralib turadi
1) Tele qayta ishlash 2) Fayl serveri 3) Mijoz/server texnologiyasi.
