Mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy isloxotlar natijasida bugungi kunda iqtisodiyotning barcha jabxalarida keskin burilishlar, o’zgarishlar va rivojlanishlar sodir bo’lmoqda

2.3.Ikkita ko’rinishdagi yuzalarga qo’yim miqdorini aniqlash.

1. 
   Diametri Ø20mm bo‘lgan B yuza uchun qo‘yim miqdorini hisoblaymiz.
   

Zagatovkaning ruxsat etilgan chetlanishlari, aniqligi, uni qanday usul bilan olinganligiga bog’liq, [1, 71 bet]ga ko’ra, prakat zagotovka (+0.1) (-0.4) 0.5 mm ruxsat etilgan chetlanish aniqligiga ega. B yuza ishlov berish texnologik marshruti qora va toza yo‘nish hamda qora va toza jilvirlashdan iborat.
Silindrsimon detallarga ishlov berishda qo‘yimlarni aniqlash quyidagi formula yordamida topiladi ([1], 4.3-j, 62-b):
,
Bu yerda: –yuza g’adir budirligi (mkm)
–nuqsonli yuzalar kattaligi (mkm)
–fazodagi chetlanishlar miqdor (mkm)
–o’rnatishdagi xatoliklar
Zagotovka uchun profilning notekisliklari balandligi R va sirt qatlamdagi nuqsonlar chuqurligi T ni ([1], 4.3-j, 62-b) jadvaldan olamiz:

1. 
   zagotovka uchun: R=150 mkm; T=150 mkm [7, 7 b.];
   
2. 
   qora yo‘nish uchun: R=50 mkm; T=50 mkm [7, 9 b.];
   
3. 
   toza yo‘nish uchun: R=30 mkm; T=30 mkm [7, 9 b.];
   
4. 
   qora jilvirlash uchun: R=10 mkm; T=20 mkm [7, 9 b.].
   
5. 
   toza jilvirlash uchun: R=5 mkm; T=10 mkm [7, 9 b.].
   

Fazoviy chetlanishlarning umumiy yig‘indisi sortli prokatlarni yo‘nish jarayoni quyidagi formula yordamida topiladi:

Zagotovka uchun
qora yo’nish uchun
toza yo’nish uchun

Qoldiq fazoviy chetlanishlar:

• 
  qora yo‘nishdan so‘ng ρ₁=2·45=90 mkm;
  
• 
  toza yo‘nishdan so‘ng ρ₂=1·45=45 mkm;
  
• 
  jilvirlashdan so‘ng ρ₃=0.5·45=22.5 mkm;
  

Qo‘yimlarning minimal miqdorini hisoblaymiz:
- zagotovka
- qora yo‘nish
- toza yo‘nish
- qora jilvirlash
- toza jilvirlash
Hisobiy o’lchamni topamiz.
D=20H9+0.052=20.052 mm
Dopusk miqdori
δ_zag=180mkm δ =140mkm.
Hisobiy o’lchamlarni xisoblaymiz.
D =20.052+0.22=20.274 mm;
D = 20.274+0.084=20.358 mm.
Keltirilgan o’lchamlarni xioblaymiz:
D =20.274-0.052=20.122 mm;
D =20.358-0.18=20.178 mm.
Xisobiy qo’yimlarni xisoblaymiz:

Tekshirish.

δ_zag-δ₁ =0.18-0.14 =0.04 mkm.
Demak xisob to’g’ri
2. Diametri Ø12mm bo‘lgan H yuza uchun qo‘yim miqdorini hisoblaymiz.
Zagatovkaning ruxsat etilgan chetlanishlari, aniqligi, uni qanday usul bilan olinganligiga bog’liq, [1, 71 bet]ga ko’ra, prakat zagotovka (+0.1) (-0.4) 0.5 mm ruxsat etilgan chetlanish aniqligiga ega.H yuza ishlov berish texnologik marshruti parmalash, zenkerlash va razvyortkalashdan iboratdan iborat.
Ichki va tashqi o’qlarga ega bo’lgan yuzalarga ishlov berishda qo‘yimlarni aniqlash quyidagi formula yordamida topiladi ([1], 4.3-j, 62-b):
,
Bu yerda: –yuza g’adir budirligi (mkm)
–nuqsonli yuzalar kattaligi (mkm)
–fazodagi chetlanishlar miqdor (mkm)
–o’rnatishdagi xatoliklar
Zagotovka uchun profilning notekisliklari balandligi R va sirt qatlamdagi nuqsonlar chuqurligi T ni ([1], 4.3-j, 63-b) jadvaldan olamiz:

1. 
   zagotovka uchun: R=150 mkm; T=150 mkm ([1], 4.3-j, 63-b)
   
2. 
   parmalash uchun: R=40 mkm; T=60 mkm ([1], 4.6-j, 65-b)
   
3. 
   zenkerlash uchun R=30 mkm; T=40 mkm ([1], 4.6-j, 65-b)
   
4. 
   razvyortkalash uchun R=5 mkm; T=10 mkm ([1], 4.6-j, 65-b).
   

Fazoviy chetlanishlarning umumiy yig‘indisi sortli prokatlarni yo‘nish jarayoni quyidagi formula yordamida topiladi:

Zagotovka uchun ²
parmalash uchun
zenkerlash uchun
razvyortkalash uchun

Qoldiq fazoviy chetlanishlar:
Parmalashdan so’ng =

zenkerlashdan so’ng =

razvyortkalashdan so’ng =

O’rnatishdagi xatolik ni ([1], 4.10-j, 75-b) jadvaldan olamiz:
=30
Qo‘yimlarning minimal miqdorini hisoblaymiz:

1. 
   parmalash uchun
   
2. 
   zenkerlash uchun
   
3. 
   razvyortkalash uchun .
   

Hisobiy o’lchamlarni hisoblaymiz.
D=12H7+0.018=12.018mm
Dopusk miqdori.
=680mkm =200mkm
Hisobiy o’lchamlarni xisoblaymiz.
=12.018+0.022=12.04mm
= 12.04+0,52=12.56mm
Keltirilgan o’lchamlarni hisoblaymiz.
=12.04-0.018= 12.022mm
=12.092-0.03=12.062mm
Xisobiy qo’yimlarni xisoblaymiz.
=12.56-12.04=0.52mm
=12.062-12.022=0.04mm
Tekshirish.
- =0.52-0.04=0.48
- =0,68-0,20=0,48mm
Demak hisob to’g’ri