Mamleketlik universiteti jumanov m. A

panmiktikaliq 
(ayqaspali 
tuqimlamwshi), 
klonalli 
ham 
klonal-panmiktikahq.
Populyaciyanm songi tipine misal etip partogenetikaliq awladlan 
jimsliq penen almasiwshi shmnjalardi aytsaq boladi.
Ozin qayta tiklew uqibma qarap populyaciyalar 
turaqli 
ham 
waqitsha 
bolip bolinedi. Turaqli populyaciyalar garezsiz bolip 
ozinin satun qollap quwatlaw ushm sirttan osoblardin lgip 
keliwine miitaj emes Mm yanm garezsiz bolip bunday lgip keliw 
populyaciya sanm asiradi, biraq ol onisiz da saqlamp qaladi. 
Waqitsha populyaciyalar har-qiyli tipte boliwi mumkin. Olardin 
uluwma qasiyeti sonnan ibarat, olardin nasili olimshilikti qaplay
218

---

almaydi ham olardin tirishilik etiw uzaqligi migrantlarga 
baylanisli boladi. Razmeri boymsha populyaciyalar karlik 
(kishkene), apiwayi lokal ham superpopulyaciyalar bolip bolinedi. 
Songisi ken territoriyani iyeleydi ham osoblardin ulken saninan 
turadi.
Populyaciyam jane kenislik ham jas duzilisi boymsha, jasaw 
ortaligm almastinwma qarap ta h.t.b. ekologiyaliq kriteriyalar 
menen klassifikaciyalaw mumkin.
Harqiyli turlerdin populyaciyalarmm territoriyaliq shegaralari 
bir-birine tuwra kelmeydi. Esapli tiirde agzalarga bolinetugm 
lokal populyaciyalardin (tishqan tarizli kemiriwshiler ham basqa 
mayda sut emiziwshiler, ayinm migraciya etpewshi nasekomalar, 
mollyuskalar h.b.) turleri menen bir qatarda, bir qansha ken 
populyaciyaliq shegaralarga iye turlerde boladi. Maselen iri ham 
hareketsheri haywanlar (los qusagan) populyaciyasmm iyelegen 
aymagi har-qiyli osmilikler dunyasina iye koplegen konkret 
uchastkalardi (har-qiyli agash porodalari bar togaylar, atizlar, 
daryanm quyar ayaqlan) oz ishine aladi. Kopshilik quslar, iri sut 
emiziwshiler, sonday-aq tarqaliwdin effektiv usilma iye bir qatar 
mayda organizmlerdin populyaciyalan jergilikli shegaralar menen 
sheklenbegen. Tabiyiy populyaciyalardin kop turliligi oz 
gezeginde, olardin ishki duzilis tiplerinin de kop turliliginin payda 
boliwma alip keledi.