V
halda jasawshi bakteriya ham zamamqlar tasirinde ldiraladi.
Aziqliq shmjirlan bir -
biri menen shegaralangan emes, balki bir
- biri menen jaqmnan aralasip - qosihp, jer usti aziqliq shmjirlarm
payda etedi. Tiri jasil osimlikler - producentler bolip, olardi
haywanlar yagniy konsumentler aziq sipatmda paydalanadi.
Konsumentler oz nawbetinde birlemshi,
ekilemshi, ushlemshi
ham tortlemshi konsumentlerge bolinedi, yagniy:
Osimlik
Shegirtke
Qurbaqa
Jilan
Producent------ ►Birlemshi------ ► Ekilemshi------ ► Ushlemshi
konsument
konsument
konsument
Konsumentler payda etken ekilemshi
onim bir shmjirdan
ekinshisine otiw menen aiding 6nimnin 100% inen tek 10% in
saqlap qaladi, bul korsetkish jirtqishlar darejesinde 20% ti qurawi
mumkin. Eger energiya deregi aziqliq mugdari joqari bolsa gana
sonday dareje saqlanadi.
Avtotroflar payda etken massamn 80-90% ke jaqmi (japiraq,
shaqa, paqal, meva, tuhim, tamir) geterotroflar geterotroflar
tarepinen shiritiledi, bir formadan ekinshi formaga otedi.
Aziq shmjmmn har bir keyingi zvenosmda-aldmgisina
qaraganda biomassanm azayip bariwi juz beredi. Maselen: 1 t.
osimlikten orta esapta 10 kg otxor haywan gewdesi massasi payda
boliwi mumkin. Aziq shinjinmn
tiykan esaplangan osimlik
massasi otxor haywanlardin uluwma massasmin barha bir neshe
ret kop boladi. Solay etip, tabiyatta
ekologiyaliq piramida payda
boladi.
Onimdarliq piramidasi - cnergiyamri aziq shrnjinnda
sanplaniw mzamliligm belgileydi.
Joqanda bayan etilgen aziq shinjirinda azayip banw
qagiydasi
grafik halmda sozilsa, ol pirainidani esletedi. Bunday
jagday birinshi marte 1927-jil Ch.Elton tarepinen uyrenilip, Elton
piramidasi yamasa osimlikler biomassasi piramidasi delinedi.
Piramidamn tiykann osimlikler
- producentler payda qilsa,
joqansm - iri jirtqishlar konsumentler quraydi. Piramidaпш
biyikligi aziq shmjiri uzinligina ten keledi.
305