I urabiydin turli bagdarga tiyisli 180 shigarmasmm ati keltiriledi. Bul
Nlngarmalar bir neshe toparlarga bolinip, 11 - toparina onin
liihiyattaniw ilimi, ameliy iskerlik ham onermentshilik maselelerine
liyisli shigarmalan kiritilgen.
Tabiyattamwga tan «Adam agzalarmin duzilisi», «Haywan
duzilisi ham olardm waziypalan haqqinda» atli shigarmalannda
mlam ham haywanlar aymm agzalarmm duzilisi,
qasiyetleri,
waziypalan haqqinda, olardin uqsasligi ham ayirmashiligi keltiriliwi
menen birge tiykargi anatomiyaliq - fiziologiyaliq tusinikler berilgen.
01 tabiyiy ham insan qoh menen jaratilatugin jasalma zatlardi
iijiratqan. Tabiyiy zatlar tabiyat tarepinen jaratilgan, degen
nhcshimge keledi.
Abu
Rayxan
Beruniy
(973-1048
jj.)
gulaktikadagi
hadiyselerdi
rawajlaniw
nizamlan
menen zat ham hadiyslerdin oz-ara tasiri menen
liisindiriwge urindi. Onin shigarmalannda osimlik ham
haywanlardm biologiyaliq qasiyetleri,
olardin tarqaliw
ham xojaliqtagi ahmiyeti haqqinda magliwmatlar
lahiw mumkin. 01 «Saydana» atli shigarmasinda
Abu Rayxan
1116 tur dari-darmaqlardi sawlelendirgen. Olardm
Beruniy
750 turi osimliklerden, 101 turi haywanlardan, 107 turi minerallardan
iilinadi. Har bir osimlik, haywan ham minerallardin qasiyetleri,
Inrqaliwi ham basqa qasiyetleri keltirilgen.
Abu A li Ibn Sino
(980-1037 jj.) diinya madeniyatma
lilken ules
qosqan iri enciklopedist alim. Turli jazba dereklerde onm 450 den
iislam shigarma jazganhgi esletiledi. Bizge shekem onm
■
’40 shigarmasi jetip kelgen.
Onm
«Tib qonunlan»
shigannasi
medicina
' f у
iliminin nizamhqlan bolip, orta asir medicina ilimi
civilizaciyasimn
joqan
shmi
esaplanadi.
Insan
organizmine sirtqi ortaliq tasiri zarurligin bilgen
ilimpaz aymm kesellikler suw ham hawa arqali
A(i
tarqahwi haqqmda pikir aytqan.
Ibn Sino
Ibn Sinonm tawlardm jiizege keliwi, jer juzinin
dawirler otiwi menen ozgerip banwi tabiyiy
processler haqqindagi
pikirleri geologiya paninin rawajlamwma ulken tasir qildi.
I ч
Л Г
r
t
33
Zahiriddin Muhammad Bobur
(1843-1550 jj).
Biz Baburdi patsha ham shayir sipatinda bilemiz.
Biraq Babur tek gana shayir emes, balkim sarkarda,
tariyxshi ham anshi ham bagban, sayaxatshi ham
tabiyat taniwshi da esaplanadi. Onm «Bobumoma»
shigarmasi
en
iri
shigarma
esaplanadi.
Bul
shigarmasmda har bir zonam malim bir tartipte
,
1TV,
sawlelendiredi. Aldm
ala jaydm geografiyaliq omi,
Muhammad Bobra
,
.
.
.
.
о
в
j
’
son qaysi klimatqa tiyishligi, har-qiyli shipali jaylari,
osimlikleri, haywanlan, qazilma bayliqlan ham xalqi haqqinda
magliwmat keltiriledi. Ol ajayip geobotanik bolgan, osimliklerdi
siiygen ham jaqsi bilgen, Ozbekistandagi juda kop giyax darilerdi,
olardin qasiyetin ham ahmiyetin tariyplep bergen.
Dostları ilə paylaş: