tili,
Amcliy
waziypalari
bar. Ekologiya tin tabiyatta ushiraytugin
rtirlcr,
tur
wakillerinin
populyaciyasi,
biocenozlardi,
ekoNistcmalardi,
olardin
kobeyiwin,
rawajlaniwin
hamde
lerijuhwm, olardin oz-ara ham ortaliq
penen
qatnaslarma
haylanish
mzamlarm
uyrenedi.
likologiya
tabiyattagi
apiwayiliqtan
turli
quramali
mushqalalardi, olar arasindagi baylamslardi jaratiw dawammda
itl^un bilimler tiykannda ortahqtm ertengi kundegi jagdaym
uydinlastiradi, filosofiyaliq koz-qarastan tabiyiy ham gumanitar
pAnlcrdi analiz ham sintez qiliw tabiyatti qorgawga teoriyahq
tiykiir saladi, onm ahmiyetin ham bul is bir mamleket, millettin
cmcs, balki xaliq araliq ham milletler araliq mashqala ekenligi
(iisinilcdi.
7
I BAP. EKOLOGIYA PANININ PREDMETI,
W AZiYPALARI HAM BASQA PANLER MENEN
BAYLANlSi
Tayamsh sozler: Ekologiya, adaptaciya, jasaw omi, ortahq,
evolyuciya, autekologiya, populyaciya ekologiyasi, sinekologiya,
eksperimental,
tajiriybe,
baqlaw,
matematikaliq
statistika,
rawajlaniw tariyxi.
1.1. Ekologiyanm hazirgi zaman tusinigi ham omn
waziypalan
«Ekologiya» termini ilimge birinshi marte
nemis zoolog ilimpazi E.Gekkel tarepinen 1866-
jili
kiritilgen
(Organizmlerdin
uluwmaliq
morfologiyasi shigarmasmda). Hazirde rawajlamp
ketken bul termin grekshe soz bolip, «Oykos»-uy,
jay, «logos» pan degendi bildiredi.
Ekologiya
biologiyaliq
pan
bolip
organizmlerdin bir-biri ham sirtqi ortahq sharayati menen oz ara
munasibet
nizamlihqlarin
uyrenetugin
pan
esaplanadi.
Organizmlerdin iykemlesiwin (adaptaciya) liyreniw sipatinda
qaliplesken hazirgi zaman ekologiyasi-tabiyattan aqilga muwapiq
paydalamw ham tabiyatti qorgawdin teoriyaliq tiykan esaplanadi.
01 ozine tan predmetke, waziypalarga ham izertlew usillanna iye.
Ekologiya antropogen ham har - qiyli faktorlar tasirinde
tabiyattagi baylamslardin
buziliwi tuwrah magliwmat beredi.
Ekologiya tabiyat resurslarman aqilga muwapiq paydalamwda
ham tabiyatti qorgawda ilimiy tiykar bolip xizmet qiladi. Misali:
har jili togay xojahqlari tabiyatta osiwshi darilik osimliklerdi
jiynap alip dari tayarlaw ushm tapsiradi. Bunda eger jiynap alinip
atirgan osimlikler mugdan qayta osip shigip atirgan osimlikler
8
•Шф1аппап assa onda osimlikler aste-aste jogala baslaydi. Sonin
Ulhin darilik osimliklerdi jiynaw tek gana ilimiy tiykarlangan
Dostları ilə paylaş: |