Marcin Błaszczyk Biologia I genetyka

2.1.3.1. Regulacja cykli komórkowych 
W regulacji cykli komórkowych, a więc właściwego przebiegu 
opisanych zjawisk, i ich prawidłowej sekwencji, biorą udział białka 
cykliny i kinazy (enzymy fosforylujące) zależne od cyklin (CDK – 
cyclin-dependent kinase). CDK są nieczynne pod nieobecność cyklin, 
dopiero po połączeniu się z nimi uaktywniają bądź dezaktywują docelowe 
białko przez fosforylację, co prowadzi do przejścia do następnej fazy 
cyklu. W zależności od konkretnych cyklin i konkretnych CDK – 

---

41 
działanie kompleksu jest różne wobec różnych białek, co umożliwia 
regulację różnych faz cyklu. Inaczej działają cykliny fazy G
1 
i S (cykliny 
A, D, E) w połączeniu z CDK 2, 4, 6, inaczej – cykliny faz G
1 
i M 
(cykliny B) w połączeniu z CDK1. 
Na przykład kompleks cykliny G
1
z CDK pobudza czynniki 
transkrypcyjne, co aktywuje cykliny fazy S i enzymy replikacji DNA. 
Cykliny S w kompleksie z CDK fosforylują kompleksy prereplikacyjne 
przyłączone do miejsc początkowych replikacji DNA. Wreszcie kompleks 
cyklin M z CDK zapoczątkowuje mitozę przez ufosforylowanie 
(i aktywację) białek odpowiedzialnych za kondensację chromosomów 
i tworzenie wrzeciona mitotycznego. 
Istnieją określone punkty kontrolne dojścia komórki do odpowiedniego 
stanu do wejścia w kolejną fazę. Jeśli te warunki nie są spełnione – 
mechanizmy kontrolne nie umożliwią postępu kolejnej fazy, dając czas na 
np. dodatkową syntezę występującego w niedomiarze enzymu czy 
naprawę DNA. Ma to na celu zapewnienie prawidłowości mitozy, aby 
potomne komórki miały prawidłową budowę i prawidłowy materiał 
genetyczny. Najważniejsze punkty kontrolne są zlokalizowane między 
fazą G
1
a S oraz między G
2
a M. W pierwszym z tych punktów (tzw. 
punkcie restrykcyjnym) zapada decyzja, czy komórka może wejść 
w podział, czy podział powinien być odroczony, czy też komórka 
przejdzie w fazę G
0
. W drugim, tuż przed mitozą – komórka „upewnia 
się”, czy jest gotowa do wejścia w mitozę przy udziale MPF (Mitosis 
Promoting Factor, czynnika rozpoczynającego mitozę). 
Częścią mechanizmów zabezpieczających w tych punktach 
kontrolnych są inhibitory CDK lub np. fosfataza Cdc25 (w punkcie G
2
/ 
M; enzym ten uaktywnia MPF, czyli czynnik aktywujący CDK tuż przed 
mitozą), a także białko p53, które m.in. może indukować apoptozę, jeśli 
istnieje możliwość rozwoju nowotworu.