Marşrut nəqliyyat vasitəsinin daşınma zamanı marşrutu başa düşülür. Marşrutlar sarkaç və halqaya bölünür. Sarkaç marşrutu

Tarixi təxribat
Sovet dövrü üçün xarakterik olan iqtisadiyyatın mərkəzləşdirilmiş planlaşdırılması və tənzimlənməsi dövründə məhsul istehsalçıları və istehlakçıları arasında daşımaların planlaşdırılması optimallaşdırma problemlərindən, ilk növbədə nəqliyyat problemindən və marşrut problemindən istifadə etməklə həyata keçirilirdi.
Bu dövrdə nəqliyyat probleminin həllində əsas məqsəd optimal, ölkə üzrə minimum daşıma xərclərinin təmin edilməsi, tədarükçülər üçün istehlakçıların təmin edilməsi olmuşdur. Əsasən, bu problem toplu yüklərin daşınmasını planlaşdırmaq üçün istifadə olunurdu: gübrələr, tikinti yükləri, mühəndislik məhsulları və s.
Məsələn, avtomobil nəqliyyatında nəqliyyatın marşrutu probleminin məqsədi iki nəzarət problemini həll etməklə, növbə (gün və ya digər dövr) ərzində nəqliyyat vasitəsinin ümumi yürüşünü minimuma endirməkdən ibarət idi: birincisi, toplu daşımaları həyata keçirən nəqliyyat vasitələrinin səfərlərinin planlaşdırılması ; ikincisi, çatdırılma, prefabrik və ya çatdırılma və prefabrik marşrutlar üçün hərəkətin planlaşdırılması və təşkili. Səyahət planlaşdırma vəzifəsi bir növbə (gün) ərzində bir avtomobil yükü bir və ya bir neçə göndəricidən sarkaç marşrutları ilə bir neçə alıcıya daşımalı olduğu halda aktuallaşdı. Malların anbardan mağazalara daşınması, konteynerlərin yığılması zamanı səyyar satıcı problemi həll edildi (marşrut nöqtələrinin dönmə qaydası ən vacib olan ikinci növ marşrut problemi).
1990-cı illərdə ölkə iqtisadiyyatında istehsal həcminin azalması, müəssisələrin parçalanması və özəlləşdirilməsi ilə ifadə olunan əsaslı dəyişikliklər baş verdi ki, bu da tədarükçülərlə istehlakçılar arasında köhnə əlaqələrin pozulmasına səbəb oldu. Avtomobil nəqliyyatı müəssisələrinin əsas hissəsi 10 ədəddən çox olmamağa başladı. vaqonlarda və ümumilikdə nəqliyyatda daşımaların həcminin azalması tendensiyası müşahidə edilmişdir. Məsələn, şəhərdaxili daşımalarda 75-80% hallarda bir avtomobil bir iş günü ərzində bir səfər etməyə başladı ki, bu da nəqliyyat prosesinin göndərilməsinin əmək intensivliyinin azalmasına təsir etdi. Paralel olaraq, avtoparkın yüngül və ağırtonnajlı avtomobillərin xeyrinə yenidən qurulması baş verdi.
Bazar iqtisadiyyatının inkişafı ilə nəqliyyat prosesinin səmərəliliyini artırmaq üçün daşımaların təşkilinə yeni yanaşmalar tələb olunurdu. Bu, tez-tez "nəqliyyat logistikası" adlanan yeni bir istiqamətin yaranmasına səbəb oldu. Təchizat zəncirinin idarə edilməsi nəzəriyyəsinin inkişafı ilə malların çatdırılması ilə bağlı bütün məsələlərin kompleks şəkildə idarə edilməsi vəzifələrə aiddir. təchizat zəncirlərində nəqliyyat, bura nəqliyyat logistikası məsələləri daxildir.
İstehlakçıların və təchizatçıların sayının nisbətinə əsaslanaraq çatdırılmanı planlaşdırarkən yaranan nəqliyyat vəziyyətlərini təsvir etmək üçün daşıma prosesinin təşkili sxemləri müəyyən edilir (Cədvəl 8.4) .